منافع عالیه کودک در مصاحبه ها لحاظ شود ، تمسخر لهجه در برنامه کودک تاثیر منفی دارد

در کارگاه آموزشی که تحت عنوان « گزارشگری اخلاقی در حوزه کودکان» و با موضوع حقوق کودک و رسانه برگزار شد مواردی همچون اصول مذکور در پیمان‌نامه حقوق کودک و گزارشگری اخلاقی در مورد کودکان مورد بررسی قرار گرفت.

 بابک عسگریان مشاور سابق یونیسف و استاد دانشگاه نورث وسترن در این کارگاه گفت: تعریف کودک در هر جامعه‌ای متفاوت است. البته در چند سال اخیر سعی شده که این تعریف را به هم نزدیک کنند ولی حتی در داخل کشور ما نیز تعریف کودک و انتظارات از او متفاوت است.

وی گفت: وقتی می‌خواهیم تعاریف را بسنجیم باید ببینیم کودک چه کاری را می‌تواند انجام دهد و چه کاری نمی‌تواند انجام دهد. کاری که حدود 190 کشور کرده ‌اند این است که تعریف ما از کودک حق‌ محور باشد.

این استاد دانشگاه درباره‌ تفاوت حق و نیاز گفت: نیاز و احتیاج چیزی است که در شرایط خاص ایجاد می‌شود و برای برآورده شدن احتیاج نمی‌توانیم آن را مطالبه کنیم. حقوق بر اساس نیازها تعریف شده‌اند هر چند ممکن است درست تعریف نشده باشند و می‌توان آن را مطالبه کرد. به عنوان مثال کودک حق دارد به خدمات آموزشی دسترسی داشته باشد و دولت و پدر و مادر مکلف به اجرای این حق هستند.

عسگریان افزود: تعریف حق در منشور حقوق بشر این است که حق، نیازهای یک انسان برای زندگی با عزت نفس است و همیشه وجود دارد. در هر جای دنیا هر کس از هر قومیت و مذهب و یا جنسیتی آن را دارد.

وی با طرح این سوال که چه کسانی باید حق را اجرا کنند گفت: بعضی سازمان‌های مدنی می‌آیند این کار را به عهده می‌گیرند و وقتی متعهد شدند باید حق را اجرا کنند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه معمولا در اخبار زنان و کودکان را درکنار هم قرار می‌دهند، گفت: زنان هم آسیب پذیر هستند اما جایگاه آنها با جایگاه کودکان متفاوت است. حقوق کودک متعلق به همه‌ افراد زیر 18 سال است. حقوق کودک به رسمیت شناختن این واقعیت است که دوران کودکی یک زمان خاص در زندگی انسان است؛ زمانی رشد و یادگیری، نیاز به مراقبت و کمک به دیگران برای زندگی در امنیت و سلامت و همچنین زمان لذت بردن از زندگی.

وی ادامه داد: در گذشته به موضوع لذت بردن کودک از زندگی توجهی نمی‌شد و صرفا هدف این بودکه کودک برای آینده مطلوب مورد نظر والدین تربیت شود.

مشاور پیشین یونیسف با طرح این سوال که چرا باید برای کودک حقوق جداگانه در نظر بگیریم، افزود: شکل آسیب پذیری کودک با بزرگسال تفاوت دارد. کودکان موجوداتی کاملا وابسته هستند و نمی‌توانند مستقل زندگی کنند. اعمال یا بی عملی دولت‌ها کودکان را بیش از هر گروه تحت تاثیر قرارمی‌دهد. نظرات کودکان به ندرت در روند سیاست گذاری و قانون گذاری شنیده و در نظر گرفته می‌شود و بسیاری از تغییرات جامعه ممکن است تاثیر نامناسب و منفی در کودکان بگذارد و همچنین رشد سالم کودکان در آینده‌ی هر جامعه موضوعی حیاتی است.

وی با اشاره به پیمان نامه‌ حقوق کودک گفت: این پیمان نامه 54 ماده و 3 پروتکل الحاقی دارد.

41 ماده آن به مواد اساسی معروف است و در این پیمان نامه حقوق کودک به 4 گروه کلی حقوق کودک مربوط به بقا، حمایت و مراقبت، پرورش و رشد و مشارکت تقسیم می‌شود.

عسگریان افزود:‌ 2 کشور آمریکا و سومالی کنوانسیون حقوق کودک را امضا‌ء نکرده‌اند. ایران 2 سال بعد از ایجاد کنوانسیون آن را امضاء کرد که البته امضاء کردن مسئولیت نمی‌آورد. ایران سه سال بعد از امضاء این کنوانسیون را تصویب کرد و تصویب کردن آن به معنای پایبندی به مواد آن است.

این استاد دانشگاه گفت: در پیمان نامه حقوق کودک 4 اصل است که باید در تمام موارد رعایت شود. اول این که تعریف کودک به معنای کسی است که زیر 18 سال است. دوم اصل عدم تبعیض به معنای فراهم بودن حقوق موضوع پیمان نامه برای همه کودکان است. سوم این که منافع عالیه کودک چهارچوب فصلی تمام اقدامات مربوط به کودکان باشد و چهارمین اصل این است که نظر کودکان در همه مسائل موثر برزندگی آنها در نظر گرفته شود.

وی با اشاره به اهمیت موضوع کودک و رسانه گفت: کودک و رسانه یک مساله پیچیده است که در یک جلسه نمی‌توانیم آن را به طور کامل بررسی کنیم، اما در رابطه با اصول گزارشگری اخلاقی در دوره‌ کودکان نکاتی را باید رعایت کرد. به عنوان مثال در برنامه‌ کودک نباید لهجه‌های مختلف مورد تمسخر قرار گیرد زیرا این امر بر کودکی که دارای آن لهجه است تاثیر منفی می‌گذارد. این که در چند فیلم نشان داده می‌شود سرایداری که تلفن را بر می‌دارد افغان است بر روی کودکان افغانی که در این کشور وجود دارند تاثیر منفی می‌گذارد. البته درست است که هدف این فیلم‌ها موضوع اجتماعی نبوده است ولی اثرگذار است.

عسگریان در ادامه به بیان برخی از اصول مبتنی برگزارشگری اخلاقی بر اساس دستورالعمل یونیسف پرداخت و گفت: یکی از این اصول این است که حوق کودک نباید نقض شود. مثلا نباید با فشار و کتک از کودک مصاحبه گرفت. کودک یک حریم خصوصی دارد که باید حفظ شود. این برای مصاحبه باید رضایت داشته باشد و مورد حمایت قرار گیرد.

وی با تاکید بر ضرورت در نظر گرفتن منافع عالیه‌ کودک گفت: برای این کار باید به نظرات کودک هم توجه شود. هرگز نباید گزارش و یا عکسی از کودک که او را در معرض تهدید قرار می‌دهد منتشر شود حتی خود او اگر بخواهد.

این استاد دانشگاه با طرح این سوال که چرا باید کودک در یک مصاحبه یا برنامه‌ تلویونی به گریه بیافتد، افزود: کودک نباید این همه تحت فشار قرار گیرد.برای انجام مصاحبه و فیلمبرداری و عکاسی از کودک باید از کودک و سرپرست او اجازه گرفت. در این باره حتما باید منافع عالیه کودک در نظر گرفته شود و حتی اگر سرپرست کودک منافع عالیه را نداند، گزارشگر خود باید از انجام مصاحبه خودداری کند.

وی با بیان اینکه فضای مصاحبه باید فضایی راحت باشد، افزود: تعداد زیاد دوربین‌ها و آدمها باعث می‌شود که کودک استرس داشته باشد. همچنین هرگز نباید به کودک انگ زده شود یعنی اینکه مثلا به کودک گفته شود شما که غیرقانونی هستید چرا به خانه‌تان بر نمی‌گردید؟

وی در پایان تاکید کرد که در مورد قربانیان آزار و سوء‌استفاده جنسی، آزار فیزیکی، افراد دارای HIV مثبت، متهمان و محکومان باید از اسامی مستعار استفاده شود.