آیین نامه اجرایی تبصره (3) ماده (3) قانون حفاظت از دریاها و رودخانه های قابل کشتیرانی در مقابل آلودگی به مواد نفتی

شماره25294/ت49696هـ                                                               8/3/1393

وزارت راه و شهرسازی ـ وزارت نفت

سازمان حفاظت محیط زیستهیأت وزیران در جلسه 28/2/1393 به پیشنهاد شماره 02/100/43051 مورخ 8/7/1392 وزارت راه و شهرسازی و به استناد تبصره (3) ماده (3) قانون حفاظت از دریا‌ها و رودخانه‌های قابل کشتیرانی در مقابل آلودگی به مواد نفتی ـ مصوب1389ـ آیین‌نامه اجرایی تبصره (3) ماده (3) قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب کرد:

ماده1ـ  در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:

الف ـ قانون: قانون حفاظت از دریا‌ها و رودخانه‌های قابل کشتیرانی در مقابل آلودگی به مواد نفتی ـ مصوب 1389ـ

ب ـ بازمانده نفت (لجن): بازمانده ضایعات محصولات نفتی که حین عملیات عادی کشتی، نفتکش، سکو و تأسیسات نفتی تولید شده باشد.

پ ـ مخزن بازمانده نفت (لجن): مخزن نگهداری بازمانده نفتی (لجن) به نحوی که بازمانده نفت (لجن) بتواند بطور مستقیم از آنجا به خارج از کشتی، نفتکش، سکو یا تأسیسات دفع گردد.

ت ـ آب خن آغشته به نفت: آبی که آلوده به نفت ناشی از چکه، نشت یا تعمیرات در فضای موتورخانه باشد و نیز هر مایعی که به هریک از قسمتهای سیستم خن وارد شود.

ث ـ موتورخانه: محوطه‌ای که درآن ماشین‌آلات اصلی و کمکی مورد نیاز برای رانش در کشتی یا تولید الکتریسیته در کشتی یا تأسیسات نفتی نصب شده باشد.

ج ـ تلمبه‌خانه: محوطه‌ای که در آن پمپ‌ها و الکتروموتور‌های مورد نیاز برای انتقال ماده نفتی نصب شده باشد.

چ ـ کشتی کنوانسیونی: هر کشتی نفتکش با ظرفیت ناخالص حداقل (150) تن و بیشتر و هر کشتی غیرنفتکش با ظرفیت ناخالص حداقل (400) تن که تحت مقررات ضمیمه اول کنوانسیون مارپل فعالیت می‌نماید.

ح ـ کشتی غیرکنوانسیونی: هر کشتی نفتکش با ظرفیت ناخالص کمتر از (150) تن و هر کشتی غیرنفتکش با ظرفیت ناخالص کمتر از (400) تن و هر کشتی مسافری با ظرفیت حمل (40) نفر مسافر و بیشتر.

خ ـ تأسیسات نفتی: تأسیسات و تجهیزات ثابت یا شناوری که در اکتشاف، استخراج، تولید، بارگیری و انتقال مواد نفتی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ از قبیل سکو‌ها، مخازن نفتی، خطوط لوله و جزایر مصنوعی.

د ـ نفت: نفت به هر شکل از قبیل نفت خام، نفت سوخت، لجن نفت، ضایعات نفت و فرآورده‌های تصفیه شده.

ذ ـ تسهیلات دریافت مواد زاید: امکانات و تأسیساتی که به منظور دریافت و پردازش آب توازن آلوده به نفت، بازمانده نفت، آب ناشی از شستشوی مخازن و آب خن آغشته به نفت یا سایر آمیخته‌های نفتی ایجاد می‌گردد.

رـ اقلام ثبت شده: جزئیاتی که باید مطابق مواد (4)، (5)، (6)، (7) و (8) این آیین‌نامه در هریک از دفاتر ثبت نفت درج گردند.

زـ کنوانسیون: کنوانسیون بین‌المللی پیشگیری از آلودگی ناشی از کشتی‌ها (1973 برابر با 1352) و پروتکل1978 (برابر با 1357) و اصلاحات بعدی آن.

ژـ سازمان: سازمان بنادر و دریانوردی

س ـ دفتر ثبت نفت: دفتری که در آن وقایع مربوط به عملیات فضای موتورخانه و ماشین‌آلات کشتی، نفتکش، سکو یا تأسیسات نفتی و مخازن یا عملیات توازن و بار نفتکش‌ها ثبت می‌گردد. این دفتر می‌تواند بخشی از دفاتر ثبت روزانه یا دفتری مستقل از سایر دفاتر باشد.

ماده2ـ انواع دفاتر ثبت نفت عبارتند از:

الف ـ دفتر ثبت نفت ـ  عملیات فضای موتورخانه (کشتی کنوانسیونی).

ب ـ دفتر ثبت نفت ـ بار و توازن کشتی (نفتکش کنوانسیونی).

پ ـ دفتر ثبت نفت ـ کشتی‌های غیر کنوانسیونی.

ت ـ دفتر ثبت نفت ـ بار کشتی‌های غیر کنوانسیونی.

ث ـ دفتر ثبت نفت ـ تأسیسات نفتی (فضای تلمبه‌خانه و مخازن).

این دفاتر جزء اسناد قابل استناد کشتی‌ها و تأسیسات نفتی بوده و قابل ارایه در مراجع قضایی می‌باشند. تأسیسات نفتی و نفتکش‌ها، کشتی‌ها و شناور‌هایی که در آبهای موضوع این قانون تردد یا توقف می‌کنند مکلفند دفتر مذکور را بر اساس مفاد این آیین‌نامه نگهداری کنند.

ماده3ـ الزامات دفتر ثبت نفت به شرح زیر است:

الف ـ ثبت اطلاعات در دفتر ثبت نفت باید بطور صحیح و کامل صورت پذیرد و هرگونه پاک کردن، لاک گرفتن یا مخدوش نمودن مطالب ممنوع می‌باشد. در صورت بروز اشتباه در ثبت عملیات، عاملان ثبت مکلفند روی آن یک خط کشیده به نحوی که نوشته قبلی پس از کشیدن خط قابل خواندن باشد و سپس مطالب اصلاحی در کنار آن درج گردد.

ب ـ مشخصات کشتی یا تأسیسات نفتی باید در ابتدای دفتر ثبت نفت و بالای کلیه صفحات آن درج گردد.

پ ـ صفحات دفتر ثبت نفت باید به صورت پیوسته از اولین صفحه ثبت گزارشات دارای شماره صفحه باشند.

ت ـ هیچگونه فضای خالی بین خطوط ثبت عملیات در دفتر ثبت نفت نباید باقی گذاشته شود.

ث ـ کد حروف، شماره، تاریخ و ساعت عملیات مربوط باید به دقت در محل‌های پیش بینی شده در دفتر ثبت نفت درج گردند.

ج ـ شخص مسئول انجام عملیات باید در پایان ثبت هر عملیات روبروی آن را امضاء نماید.

چ ـ پایان هر صفحه از دفتر ثبت نفت باید توسط فرمانده کشتی یا مسئول تأسیسات نفتی یا نفتکش و شناور امضاء و مهر شود.

ح ـ تحویل هرگونه مواد زاید نفتی به تسهیلات دریافت مواد زاید باید در دفتر ثبت نفت ثبت گردد و از تحویل گیرنده رسید دریافت شود. رسید مذکور باید برای مدت سه سال در تأسیسات نفتی و همچنین نفتکش‌ها، کشتی‌ها و شناور‌های مربوط نگهداری شود.

خ ـ هرگونه خرابی یا از کارافتادگی تجهیزات مربوط به عملیات فیلتراسیون (جداسازی) نفت باید در دفتر ثبت نفت ـ عملیات فضای موتورخانه و دفتر ثبت نفت ـ تأسیسات نفتی یا دفتر ثبت نفت هر کشتی غیرکنوانسیونی که چنین تجهیزاتی را دارا باشند، درج گردد.

د ـ هرگونه تخلیه یا دفع نفت که به منظور نجات جان اشخاص یا رفع خطر از نفتکش، تأسیسات نفتی، شناور و کشتی غیرکنوانسیونی یا در اثر سانحه یا هر شرایط ناخواسته دیگر صورت گرفته باشد باید به همراه دلایل مربوط در دفاتر ثبت نفت ثبت گردد.

ذ ـ دفتر ثبت نفت باید در محلی نگهداری گردد که به راحتی برای بازرسین در دسترس باشد و به استثنای کشتی‌های بدون سرنشین در حال یدک شدن و تأسیسات نفتی غیرفعال، در تأسیسات نفتی و نفتکش‌ها، کشتی‌ها و شناورهای مربوط نگهداری شود. مالک تأسیسات نفتی و نفتکش‌ها، کشتی‌ها و شناور‌ها، مسئول نگهداری دفاتر ثبت نفت تا مدت سه سال پس از ثبت آخرین واقعه در آن می‌باشد.

ماده4ـ هر کشتی غیرنفتکش با ظرفیت ناخالص (400) تن و بیشتر و هر کشتی نفتکش با ظرفیت نا‌خالص (150) تن و بیشتر مکلف است اطلاعات و گزارش‌های مربوط به عملیات محوطه موتورخانه را در هنگام انجام هریک از عملیات زیر براساس عملیات مخزن به مخزن تکمیل و در دفتر ثبت نفت ـ عملیات فضای موتور‌خانه (کشتی کنوانسیونی) ثبت و نگهداری نماید:

الف ـ برداشت آب توازن یا شستشوی مخازن سوخت و تخلیه آب توازن آلوده به نفت یا آب ناشی از شستشوی مخازن سوخت مذکور.

ب ـ جمع‌آوری، انتقال و تحویل بازمانده نفت (لجن) به تسهیلات دریافت مواد زاید یا دفع آن با استفاده از سایر روش‌ها.

پ ـ تخلیه یا دفع آب خن حاصل از عملیات فضای موتورخانه.

ت ـ سوختگیری یا دریافت روغن روان کننده به صورت فله.

ماده5 ـ هر کشتی نفتکش با ظرفیت ناخالص (150) تن و بیشتر مکلف است اطلاعات و گزارش‌های مربوط به عملیات بار و توازن خود را در هنگام انجام هریک از عملیات زیر براساس عملیات مخزن به مخزن تکمیل و در دفتر ثبت نفت ـ بار و توازن کشتی (نفتکش کنوانسیونی) ثبت و نگهداری نماید:

الف ـ بارگیری کالای نفتی

ب ـ جابجایی نفت در مخازن کشتی در حین سفر

پ ـ تخلیه کالای نفتی

ت ـ آبگیری توازن مخازن کالا و مخازن تخصیص یافته به آب توازن تمیز

ث ـ پاکسازی و شستشوی مخازن کالا از جمله انجام عملیات شستشو با نفت خام

ج ـ تخلیه آب توازن به استثنای تخلیه آب توازن از مخازن مجزا

چ ـ تخلیه آب از مخازن لجن

ح ـ بستن شیر‌ها یا سایر ابزار‌های مشابه پس از انجام عملیات تخلیه مخزن لجن

خ ـ بستن شیر‌های ضروری برای جداسازی مخازن تخصیص یافته آب توازن از خطوط لوله کالا و نظایر آن، بعد از انجام عملیات تخلیه مخزن لجن

دـ دفع پسماند‌ها

ماده6 ـ هر کشتی نفتکش با ظرفیت ناخالص کمتر از (150) تن و هر کشتی غیرنفتکش با ظرفیت ناخالص از (50) تا (400) تن و هر کشتی مسافری با ظرفیت حمل (40) نفر مسافر و بیشتر مکلف است اطلاعات و گزارشهای مربوط به فضای موتور‌خانه‌ها را در هنگام انجام هریک از عملیات زیر براساس عملیات مخزن به مخزن تکمیل و در دفتر ثبت نفت ـ کشتیهای غیر کنوانسیونی ثبت و نگهداری نماید:

الف ـ شستشوی مخازن سوخت

ب ـ جمع‌آوری، انتقال و تحویل بازمـانده نفت، آب خن و ضایعات روغن‌های روان‌کننده به تسهیلات دریافت مواد زاید یا دفع آنها به سایر روشها

پ ـ تخلیه یا دفع آب خن و ضایعات نفتی فضای موتورخانه و تلمبه‌خانه

ت ـ سوختگیری یا دریافت روغن روان کننده به صورت فله

تبصره1ـ الزامات دفتر ثبت نفت کشتیهای غیرکنوانسیونی یک سال پس از تاریخ تصویب این آیین‌نامه لازم‌الاجراء می‌باشند.

تبصره2ـ کشتی‌های غیرکنوانسیونی با ظرفیت ناخالص از (25) تا (50) تن از ابتدای سال 1396 مشمول مقررات این ماده می‌باشند.

ماده7ـ هرکشتی‌ نفتکش غیرکنوانسیونی با ظرفیت ناخالص کمتر از (150) تن مکلف است اطلاعات و گزارش‌های مربوط به عملیات بار و توازن خود را در هنگام انجام هریک از عملیات زیر براساس عملیات مخزن به مخزن تکمیل و در دفتر ثبت نفت ـ بار کشتیهای غیرکنوانسیونی ثبت و نگهداری نماید:

الف ـ بارگیری یا تخلیه کالای نفتی

ب ـ جابجایی نفت در مخازن کشتی در حین سفر

پ ـ آبگیری توازن مخازن کالا و سایر مخازن

ت ـ پاکسازی و شستشوی مخازن کالا

ث ـ تخلیه آب توازن به استثنای تخلیه آب توازن از مخازن مجزا

ج ـ تخلیه آب از مخازن لجن

چ ـ بستن شیر‌ها با سایر ابزار‌های مشابه پس از انجام عملیات تخلیه مخزن لجن

ح ـ بستن شیر‌های ضروری برای جداسازی مخازن تخصیص یافته آب توازن از خطوط لوله کالا و نظایر آن بعد از انجام عملیات تخلیه مخزن لجن

خ ـ دفع پسماند‌ها

تبصره ـ الزامات دفتر ثبت نفت بار کشتی شناور‌های غیر کنوانسیونی شش ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه لازم‌الاجراء می‌باشند.

ماده8 ـ تأسیسات نفتی مکلفند اطلاعات و گزارشات مربوط به عملیات تلمبه‌خانه و مخـازن خود را در هنـگام انجام هریک از عـملیات زیر براسـاس عملیـات مخـزن به مخزن تکمیل و در دفتر ثبت نفت ـ تأسیسات نفتی (فضای تلمبه‌خانه و مخازن) ثبت و نگهداری نمایند:

الف ـ شستشوی مخازن نفت یا مخازن سوخت تأسیسات

ب ـ جمع‌آوری، انتقال و تحویل بازمانده نفت (لجن و سایر بازمانده‌های نفتی) فضا‌های تلمبه‌خانه و موتور‌خانه به تسهیلات دریافت مواد زاید یا دفع آنها به سایر روشها

پ ـ سوختگیری یا دریافت روغن روان‌کننده به صورت فله

تبصره1ـ چنانچه از دیزل ‌ـ ژنراتور به‌منظور تأمین نیروی الکتریکی مورد نیاز برای رانش پمپ‌های نصب شده استفاده می‌شود، گزارش‌های مربوط به کارکرد آنها نیز باید در دفتر ثبت نفت درج گردد.

تبصره2ـ الزامات دفتر ثبت نفت تأسیسات نفتی (فضای تلمبه‌خانه و مخازن ) شش ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه لازم‌الاجراء می‌باشند.

ماده9ـ بازرسان ذیصلاح سازمان که آموزشهای مورد نیاز برای انجام صحیح تکالیف و وظایف محوله را دیده‌اند، می‌توانند در هر زمانی دفتر ثبت نفت کشتی، نفتکش، سکو یا تأسیسات نفتی واقع در آبهای موضوع قانون را به منظور حصول اطمینان از تطابق عملکرد‌ها و رویه‌های عملیاتی در تأسیسات نفتی و نفتکش‌ها، کشتی‌ها و شناور‌ها با الزامات قانونی مورد بازرسی ایمنی ـ زیست محیطی قرار دهند. فرماندهان و مسئولین ذی‌ربط تأسیسات نفتی و نفتکش‌ها، کشتی‌ها و شناور‌ها موظفند همکاری لازم را با بازرسان سازمان برای اجرای مفاد این آیین‌نامه به عمل آورند.

ماده10ـ سازمان باید براساس زمان‌بندی ابلاغی خود از دفاتر ثبت نفت ‌کشتی‌ها و تأسیسات نفتی بازرسی نموده و در صورت مشاهده هرگونه تخلف از مفاد این آیین‌نامه، برای اجرای مجازاتهای تعیین شده در قانون اقدام نماید .

تبصره ـ سازمان می‌تواند در صورت مشاهده آلودگی نفتی یا دریافت گزارش مبنی بر وقوع آلودگی نفتی نسبت به بازرسی از دفاتر ثبت نفت تأسیسات نفتی و نفتکش‌ها، کشتی‌ها و شناور‌ها اقدام و در صورت نیاز به بازرسی جزئیات بپردازد. بازرسی انجام شده متعاقب وقوع یک آلودگی نفتی باید با هدف جمع‌آوری ادله و مستندات برای آشکار‌سازی تخلف از قانون انجام شود.

ماده11ـ گزارشهای بازرسی به شرح زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

الف ـ یک نسخه از گزارش بازرسی باید در اختیار فرمانده کشتی یا بالاترین مقام تأسیسات نفتی قرار گیرد و نسخه دیگر نزد بازرس باقی خواهد ماند.

ب ـ نسخه‌ای از گزارش بازرسی‌های صورت گرفته از دفاتر ثبت نفت به‌صورت فصلی به سازمان حفاظت محیط زیست ارائه شود.

پ ـ در موارد مورد نیاز که با رعایت قوانین و مقررات مربوط امکان تهیه رونوشت از اطلاعات و مندرجات دفتر ثبت نفت وجود دارد، تأیید فرمانده یا بالاترین مقام مسئول تأسیسات نفتی، نفتکش‌ها، کشتی‌ها و شناور‌ها برای تأیید برابری با اصل رونوشت مذکور کفایت کرده و قابلیت استفاده در فرآیند قضایی را دارد.

ت ـ نتایج و یافته‌های حاصل از بازرسی باید در فرم (برگه) یکسان که توسط سازمان تهیه می‌گردد درج و به امضای بازرس و فرمانده کشتی یا بالاترین مقام مسئول تأسیسات نفتی برسد.

معاون اول رئیس‎جمهور ـ اسحاق جهانگیری