مرکز پژوهش های مجلس از حضور وکلا و قضات استفاده کند

یک وکیل دادگستری گفت: برای برون رفت از تورم قانونگذاری از سوی مجلس نیاز است که لوایح ارسالی به مجلس شورای اسلامی مورد کار کارشناسی قرار گیرند.

محمدرضا سماواتی‌پور، اظهار کرد: طبق اصول 58 و 71 قانون اساسی، مجلس تنها نهادی است که وظیفه قانونگذاری را بر عهده دارد. در واقع قانونگذاری از سوی مجلس شورای اسلامی از دو طریق لوایح ارسالی از سوی دولت و طرح‌هایی که از سوی نمایندگان مجلس ارائه می‌شود، انجام می‌گیرد.

وی با بیان اینکه در مجلس شورای اسلامی با تورم شدید قانونی روبرو هستیم، ادامه داد: تورم قانونگذاری در مجلس ناشی از علل مختلفی همچون تعدد مراجع قانونگذاری در کشور، ترویج بخشنامه‌ها و آئین‌نامه‌های خلاف قانون در سطح قوه مجریه، عدم کار کارشناسی طرح‌ها و لوایح متناسب با نیاز روز و بی توجهی به قوانین موجود و رانت‌های قانون‌گذاری است.

سماواتی پور ادامه داد: قانونگذاری در کشور ما تنها از سوی مجلس انجام نمی شود و نهادهای مختلفی این امر را در کشور آغاز کرده‌اند. همین مساله باعث شده که قوانین متعددی از سوی نهادهای مختلف تصویب شود که این قوانین ناسخ و منسوخ همدیگر بوده و مسئولان اجرایی را دچار سردرگمی می‌کند.

این وکیل دادگستری با بیان این که در بعضی مواقع طرح‌های پیشنهادی نمایندگان مجلس و حتی لوایح ارسالی از سوی دولت بدون مطالعه دقیق و کارشناسی به مجلس ارسال و تصویب می‌شود، گفت: این امر موجب می شود که به محض اجرای این طرح ها، مسئولان اجرایی با خلاءها و کاستی‌هایی در این زمینه روبرو باشند. در این صورت است که مسئولان برای پر کردن این خلاءها یا اقدام به تصویب مقرراتی مانند دستورالعمل ها و بخشنامه های خلاف قانون می کنند که باعث تراکم دعاوی در دیوان عدالت اداری می شود یا اینکه این خلاءها را با رویه‌های عملی غیرصحیح رفع می‌کنند.

وی افزود: در بعضی از مواقع هم این خلاءها با تصویب مکرر قوانین اصلاحی، تفسیری و … توسط مجلس و حتی نظرات تفسیری شورای نگهبان رفع می شود که همین امر هم باعث سردرگمی مسئولان می‌شود. نمونه بارز این موضوع قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری است که در طی یک ماه پس از تصویب چندین بار تغییر پیدا کرد.

سماواتی پور در زمینه موضوع “رانت های قانون گذاری” که یکی از مشکلات مطرح در مسیر قانونگذاری از سوی مجلس است، معتقد است که این رانت‌ها از سوی نمایندگان مجلس و برخی از نهادها و سازمان‌ها ایجاد می شود. متاسفانه در بعضی مواقع نمایندگان مجلس بدون توجه به اولویت‌هایی که برای کشور وجود دارد برای حل و فصل امور در حوزه انتخابیه خود طرح‌هایی را به مجلس پیشنهاد می دهند و تلاش دارند که این طرح‌ها به تصویب برسد در صورتی که شاید این طرح‌ها نیاز ضروری کشور نباشد.

وی افزود: در بعضی مواقع هم قوانینی از سوی نهادها و سازمان‌ها به مجلس ارایه می شود که این قوانین هم از طریق رایزنی با نمایندگان مجلس به تصویب می رسد؛ در صورتی که قوانین روز نیستند و فقط پوشش دهنده نیازهای یک سازمان یا ارگان خاص هستند. این مسایل هم باعث می شود که از سوی مسئولان اجرایی با تراکم و تعدد قوانین مواجه باشیم.

سماواتی پور با بیان این که در کشورهای پیشرفته سال‌هاست که بسیاری از قوانین تغییر نکرده‌اند و متصدیان اجرایی برای متناسب کردن قوانین با نیازهای روز کشورشان از اصول و مقرراتی که لازم است استفاده می کنند، گفت: متاسفانه با وجود اینکه ما اصول استنباط را در کشور داریم و همه قضات و وکلا از موضوعات مطرح شده در این اصول استفاده می کنند ولی به محض کوچکترین نیازی در کشور، یک قانون جدید تصویب می‌شود.

این وکیل دادگستری گفت: بهترین راهکار برای برون رفت از تورم قانونگذاری از سوی مجلس شورای اسلامی این است که مجلس و تمام نهادهایی که درصدد ارسال طرح ها و لوایح برای تصویب هستند، بر روی لوایح ارسالی خود کار کارشناسی انجام دهند.

وی افزود: یکی ازخلاءهای موجود در امر قانونگذاری در کشورمان این است که در بسیاری از موارد سازمان‌هایی که به عنوان ذی‌نفع اصلی قوانین مطرح می‌شوند، اطلاعی از تصویب قوانین مورد نظر خود ندارند. به عنوان مثال در زمینه تصویب لایحه وکالت، وکلا و کانون وکلای دادگستری که متصدی اصلی امر وکالت هستند کوچکترین اطلاعی از لایحه مذکور نداشتند، در این صورت است که قانون مذکور نمی تواند پاسخگوی نیازهای اصلی وکلا باشد.

سماواتی‌پور با بیان این که لازم نیست برای برون‌رفت مشکلات مربوط به قانونگذاری در قوه مقننه،‌ تمامی نمایندگان مجلس حقوقدان باشند، گفت: باید مراکزی همچون مرکز پژوهش‌ها یا اداره تنقیح قوانین مجلس، بر روی لوایح و طرح‌های ارسالی به مجلس کار کارشناسی انجام دهند. همچنین این ادارات باید از کارشناسی اقشار مختلفی همچون حقوقدانان برای اقدامات کارشناسی خود استفاده کنند و بهتر است که مرکز پژوهش‌های مجلس تنها متشکل از نمایندگان مجلس نباشد، بلکه از حضور وکلا و قضات در این مرکز استفاده کنیم.

وی متذکر شد: در بعضی مواقع هم قانونی در مجلس به تصویب می‌رسد که در کشور وجود دارد و نیازی به تصویب مجدد قانون نداریم. این امر هم یکی دیگر از مشکلاتی است که در امر قانونگذاری از سوی مجلس شاهد آن هستیم؛ بنابراین نیاز است که بخش های پژوهشی و کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس تقویت شود.