راهکارهای پیشگیری از فحاشی در کودکان

کودک از محیط اطراف خود رفتارهای مختلفی می‌آموزد که این رفتارها گاهی مثبت و گاهی منفی است،  بر این اساس باید برخوردهای صحیح را به گونه‌ای به کودک آموخت تا به راحتی بتواند آنها را در زندگی خود به کار بگیرد. بر زبان آوردن الفاظ زشت و ناسزا در کودکان موضوعی است که  اگر به آن توجه نشود امکان ادامه آن در بزرگسالی نیز وجود دارد. محمد فراهانی، روان‌شناس در این باره  بیشتر توضیح می‌دهد.

چرا کودکان فحاشی می‌کنند؟

دشنام گویی نمی‌تواند منحصر به افراد فحاش باشد بلکه این پدیده در تعاملات اجتماعی میان تمام اقشار جامعه رخنه کرده است. با وجود اینکه نمی‌توان دشنام‌ها را از فرهنگ یک زبان حذف کرد اما می‌توان کاربرد آنها را در ارتباط‌های بین فردی تحت کنترل در آورد. گاهی ممکن است جذابیت تلفظ الفاظ ناپسند علاقه‌مندی کودکان را برانگیزد اما در این زمان واکنش اطرافیان نیز مهم است به طوری که اگر موضوع فحاشی کودک با خنده اطرافیان همراه باشد کودک تشویق می‌شود که این کار را ادامه دهد. البته محیط اطراف نقش آموزگار را برای کودک ایفا می‌کند به طوری که اگر در خانواده چنین الفاظی تکرار شود ناخودآگاه کودک از این کلمات استفاده می‌کند و در جملات روزانه خود به کار می‌برد؛ بنابراین باید مراقب صحبت کردن نزد کودکان باشیم و در حضور آنان از هرگونه فحاشی بپرهیزیم. گاهی هم ناسزا گویی در برخی خانواده ها قسمتی از فرآیند زبان آموزی محسوب می‌شود و به این شیوه کودک کلمات جدید را یاد می گیرد.

گاهی اوقات کودکان برای ابراز خشم به فحاشی متوسل می‌شوند. برای پیشگیری از این موضوع باید چه کار کرد؟

آنچه کودکان به عنوان راهکاری برای بیان خشم و عصبانیت خود به‌کار می‌گیرند همان برخوردی است که از والدین خود آموخته‌اند؛ بنابراین باید با رفتارمان به کودک بیاموزیم که هنگام عصبانیت فحاشی نکند و رفتارهای کنترل خشم را جایگزین دشنام کند.

بهترین عکس‌العمل هنگام دشنام دادن کودکان چیست؟

اطرافیان کودک بویژه والدین باید توجه داشته باشند که رفتارهای آنان در هنگام دشنام گویی کودک بسیار مهم است به طوری که می‌توانند از تکرار این حرف‌ها جلوگیری کنند؛ نخستین قدم این است که  با چهره خود به کودک بفهمانند که کارش اشتباه است. گاهی هم می‌توان پس از چند دقیقه به کودک به صورت مستقیم بگویند که کارش اشتباه است و باید تغییری در شیوه رفتاری‌اش بدهد. نوع سوم محروم کردن او از حضور در جمع است که نوع این برخوردها را با توجه به سن وی تعیین می‌کنیم. البته در صورتی که کودک عذرخواهی کرد نیز بایدعذرخواهی وی را همان بار نخست قبول کنیم اما عذرخواهی نباید مانع تنبیه شود.

چه راهکارهایی برای پیشگیری از فحاشی کودکان پیشنهاد می‌کنید؟

 برای نخستین گام حذف کلمات رکیک از گفتار روزانه والدین و اطرافیان کودک است زیرا کودک از این افراد به عنوان الگو استفاده می‌کند. به کودکان خود یادآور شوید عصبانیت، واکنش طبیعی هر فرد است، نکته مهم آن است که چطور باید با آن کنار آمد و موضوع را بیان کرد؟ افرادی که در آنان بخشی از مغز که وظیفه صحبت کردن را برعهده دارد، به دلیلی از کار می‌افتد، در زمان عصبانیت، احساسات خود را با فحاشی کردن بروز می‌دهند.

اگر دشنام‌گویی در کودک به یک عادت تبدیل شد چگونه می‌توان او را ترک داد؟

باید در گام نخست کودک را با دوستانی آشنا کرد که از به کار بردن چنین کلماتی پرهیز می‌کنند، سپس فیلم‌ها و بازی‌هایی برایش انتخاب کرد که مناسب کودک است و نکات آموزنده دارد. باید توجه داشته باشید که روش‌های سختگیرانه والدین، رفتارهای پرخاشگرانه بخصوص ناسزاگویی کودک را افزایش می‌دهد، تغییر شیوه ای تعامل با کودک از تثبیت این رفتار جلوگیری می‌کند بنابراین بهتر است تا در مقابل فحاشی کودک هیچ گونه واکنشی نشان ندهید و رفتارهای او را نادیده بگیرید تا حس کنترل کردن دیگران در او تقویت نشود. نکته مهم این است که هنگام شنیدن حرف‌های زشت کودک نخندید، بلکه با او صحبت کنید و برایش توضیح دهید هر روزی که حرف‌های ناپسند نزند یا این رفتار را نداشته باشد پاداش خواهد گرفت. باید در پی ایجاد کردن موقعیت‌هایی باشید که کودک احساس نشاط و دوست داشتنی بودن را تجربه کند. در چنین مواردی باید به درمان حالت افسرده او نیز بپردازیم. این حس را باید در تمامی تعاملات بگنجانید تا از افسردگی و اضطراب او بکاهید.