وضعیت پذیرش و ترک تابعیت در حقوق ایران

به موجب اصل 41 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تابعیت کشور ایران حق مسلم هر فرد ایرانی است و دولت نمی‌تواند آن را از هیچ ایرانی سلب کند، اما از دست دادن تابعیت ایرانی یا در اثر ازدواج است یا در اثر اراده شخص.

 تابعیت عبارت از رابطه سیاسی و معنوی که شخص را به دولت معینی مرتبط  می‌سازد، این رابطه سیاسی است چرا که ناشی از قدرت و حاکمیت دولتی است که فردی را از خودش می‌داند.

شرایط پذیرش و یا تحصیل تابعیت ایرانی

شرط اقامت و  آن عبارت از اینکه شخص 5 سال متوالی یا متناوب در ایران اقامت داشته باشد،  شرط لیاقت یعنی شایستگی ورود به جامعه ایرانی را داشته باشد یعنی فراری از خدمت وظیفه نبوده، محکومیت به جرم مهم یا جنایات غیر سیاسی نداشته باشد و شرط مکنت یعنی  دارای وسائل معیشت کافی یا شغل  معین برای تامین معاش خود و خانواده خود باشد.

ازدست دادن تابعیت ایرانی

از دست دادن تابعیت ایرانی یا در اثر ازدواج است یا در اثر اراده شخص، که ماده 987 قانون مدنی در رابطه با از دست دادنم تابعیت در اثر ازدواج توضیحات مشخصی ارائه کرده است،اما در رابطه با موارد ارادی موارد زیر را شامل می‌شود:

 *رد تابعیت ایرانی: فرزندان صغیر کسی که به تابعیت ایران پذیرفته شده حق دارند با رعایت شرایط مندرج در ماده 984 قانون مدنی در ظرف یکسال از تاریخ رسیدن به سن 18 سال تمام درخواست رد تابعیت ایرانی و قبول تابعیت قبلی پدر خود را کنند.

ترک تابعیت ایران

 هر شخص که میخواهد تابعیت ایرانی خود را ترک کند باید دارای شرایط ذیل باشد یعنی به سن 25 سال  تمام رسیده باشد و هیات وزراء خروج از تابعیت ایرانی آنان را اجازه دهد، خدمت وظیفه خود را انجام داده باشد،  قبلا تعهد کند که درظرف یکسال ازتاریخ ترک تابعیت حقوق خود را بر اموال غیر منقول که در ایران دارا است و یا ممکن است بالوراثه دارا شود ولو قوانین ایران اجازه تملک آن را به تبعه خارجه بدهد به نحوی از انحاء به اتباع ایرانی منتقل کند و در ظرف مدت 3 ماه از ایران خارج شود در غیر این صورت تسط مقامات صالحه حکم اخراج او و نیز فروش اموالش صادر خواهد شد.

کسی که تابعیت ایران را ترک می‌کند دیگر ایرانی نبوده و بیگانه محسوب است در خصوص زن و فرزندان کسی که مبادرت به ترک تابعیت ایران می‌کنند، به استناد ماده 988 قانون مدنی زوجه و اطفال کسی که ترک تابعیت ایران می‌کنند اعم از اینکه اطفال مزبور صغیر یا کبیر باشند از تابعیت ایرانی خارج نمی‌شوند، مگر اینکه اجازه هیات وزراء شامل حال آنها هم باشد.

بازگشت به تابعیت ایران

 به استناد ماده 990 قانون مدنی از اتباع ایران کسی که خود یا پدرش موافق مقررات تبدیل تابعیت کرده باشند و بخواهند به تبعیت اصلیه خود رجوع کنند به مجرد درخواست به وزارت امور خارجه به تابعیت ایران قبول خواهند شد مگر اینکه دولت تابعیت آنها را صلاح نداند.