در حالی قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران به ایجاد "پلیس قضایی" تصریح دارد که پس از گذشت 3 سال از تقدیم این لایحه به دولت، نه تنها چنین تشکیلاتی به وجود نیامده بلکه ظاهرا به فراموشی نیز سپرده شده است.
در حالی قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران به ایجاد "پلیس قضایی" تصریح دارد که پس از گذشت 3 سال از تصویب این قانون، نه تنها چنین تشکیلاتی به وجود نیامده بلکه ظاهرا به فراموشی نیز سپرده شده است!
بر اساس ماده 211 قانون برنامه پنجم توسعه، قوه قضاییه مکلف است به منـظور کاهش عنـاوین مجرمانه و دعاوی، ایجاد پلیس قضایی، استانداردسازی ضمانت اجراهای کیفری و جایگزین کردن ضمانت اجراهای غیرکیفری مؤثر و روزآمد از قبیل انتظامی، انضباطی، مدنی، اداری و ترمیمی حداکثر تا پایان سال اول برنامه، لوایح قضایی مورد نیاز را تهیه کند تا از طریق دولت به مجلس شورای اسلامی تقدیم شود.
در لایحه پلیس قضایی پیشنهاد شده بود برای تسهیل و تسریع در اجرا وظایف و اختیارات قوه قضائیه در جهت کشف، دستگیری، حفظ آثار و دلایل جرم، جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهمان و مجرمان و انجام تحقیقات و همچنین ابلاغ و اجرا احکام و تصمیمات قضایی و پیشگیری از وقوع جرم، سازمان پلیس قضایی زیر نظر نیروی انتظامی تشکیل شود.
تعریف پلیس قضایی
پلیس قضایی چیست که قانونگذار در تدوین برنامه پنجم به تشکیل آن تاکید کرده و خواسته است لایحه آن تا پایان سال اول برنامه تهیه شود؟ یکی از ارکان نظام عدالت کیفری سازمانی مرکب از افسران دارای مدرک کارشناسی حقوق که برای انجام اقدامات تمهیدی و پاره‌‌ای از امور تحقیقات مقدماتی پرونده‌های قضایی از قبیل جمع‌آوری ادله، بازجویی از شاکی، متهم و شهود، جلب افراد یا تفتیش اماکن به دستور مقامات قضایی، ابلاغ اوراق قضایی، همکاری با مرجع قضایی جهت اجرای احکام مدنی و کیفری و... فعالیت می‌کند.
پلیس قضایی همان طور که از لفظ آن پیداست، به معنای پلیس تخصص یافته و به طور کلی، پلیسی است که برای کمک به قاضی و تحت پوشش قوه قضاییه تعلیم یافته است. در خصوص این مسئله تعاریفی چند بیان شده است، از جمله:
- ضابطان دادگستری، مأمورانی هستند که تحت نظارت و تعلیمات دادستان عمومی یا سایر مراجع قضایی در کشف و تحقیق جرم، حفظ آثار و دلایل آن و جلوگیری از فرار و اخفای متهم، به موجب مقررات قانونی اقدام می‌کنند.
- در ماده 19 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1330، ضابطان عدلیه عبارتند از: مأمورانی که مکلفند به تفتیش و کشف جرایم(خلاف، جنحه و جنایت) و به اقداماتی که برای جلوگیری مرتکب یا متهم از فرار یا مخفی شدن، موافق مقررات و قانون باید به عمل آید. |