عدالت اقتضا می‌کند تا به افرادی که توان پرداخت هزینه دادرسی ندارند کمک و یاری شود تا از تضییع حق آنها به این دلیل جلوگیری شود.
اگر قصد انتخاب کافه‌ای دارید که در کنار گذراندن ساعات آرامش‌بخش و خوردن یک نوشیدنی یا میان‌وعده کمی به گفت‌وگوی حقوقی بپردازید و از اخبار حقوقی مطلع شوید توصیه می‌کنیم که حتما سری به کافه قانون ما بزنید. اما اگر مشغله روزگار چنان درگیرتان کرده که حال و حوصله مباحث حقوقی ندارید به شما هشدار می‌دهیم که در این طرز فکرتان تجدیدنظر کنید. آگاهی و رعایت یک نکته حقوقی کوچک می‌تواند از هزاران دردسر بزرگ حقوقی جلوگیری کند. همین توصیه‌ها و هشدارهاست که کافه ما را پررونق کرده است. اما امروز ببنیم دور میزهای کافه کوچک ما چه بحث‌هایی درگرفته است...
اعسار یک ضرورت حقوقی
خانم زمانپور شما که کارشناس آموزش همگانی هستید شاید برای من یکی از گره‌های بزرگ زندگیم را باز کنید. خانم زمانپور من مفهوم «اعسار» را نمی‌فهمم. خواهرم مطالبه مهریه‌اش را کرده و دادگاه می‌گوید شوهرش اعسار دارد. در حالی که ما می‌دانیم وضعش خیلی هم خوب است. ماهی حدود یک میلیون حقوق دارد. چطور چنین چیزی ممکن است؟
اگر فردی توانایی مالی خوبی نداشته باشد یا اینکه اموالی دارد ولی به دلیل مشکلاتی، دسترسی به آنها برای وی مقدور نباشد و در نتیجه این شرایط قادر به پرداخت مخارج دادگاه نباشد یا اینکه نتواند قرض و دین خود را ادا کند این فرد در ادبیات حقوق «معسر» نامیده می‌شود.
آیا این کار عادلانه است؟
عدالت اقتضا می‌کند تا به افرادی که توان پرداخت هزینه دادرسی ندارند کمک و یاری شود تا از تضییع حق آنها به این دلیل جلوگیری شود. اگر افراد هزینه را نتوانند بپردازند ممکن است از حق تظلم‌خواهی خود صرف‌نظر کنند. به همین دلیل است که قانونگذار افرادی را که از دادن هزینه دادرسی به دلیل عدم کفایت داراییشان ناتوان هستند را معسر معرفی کرده است. البته باید توجه کرد که حکم اعسار یک حکم موقتی است و به محض دارا شدن فرد، دادگاه هزینه دادرسی را از فرد وصول خواهد کرد. البته تاجر نمی‌تواند دادخواست اعسار بدهد.
منظور از تاجر کیست؟
تاجر کسی است که شغل معمول خود را اعمال تجاری که در قانون تجارت ذکر شده است قرار دهد. این افراد نمی‌توانند دادخواست اعسار بدهند. به عبارت بهتر از اشخاصی که شغل آنها تجاری است، دادخواست اعسار پذیرفته نمی‌شود و این اشخاص باید طبق مقررات قانون تجارت دادخواست ورشکستگی بدهند.
چه دادگاهی به دادخواست اعسار رسیدگی می‌کند؟
دادگاهی می‌تواند به دادخواست اعسار رسیدگی کند که دعوای اصلی در آنجا اقامه شده است و صالح به رسیدگی به دعوای اصلی است.
میز مشاغل
نقش پررنگ مودی در تشخیص مالیات
سلام علیرضا. از دور راحت می‌توان فهمید که موضوع بحث شما مالیات است. سر و صدای بحث میز شما از همه بیشتر است. بحث شما درباره چیست؟
موضوع مربوط به تشخیص مالیات است. آقای جواد آریانی به عنوان وکیل دادگستری نحوه تشخیص مالیات هر یک از ما مودیان مالیاتی را توضیح می دادند. ایشان معتقدند که نقش مودی در تعیین مالیات از همه بیشتر است. درست است؟
در خصوص تسلیم دفاتر، اسناد و مدارک و ارایه اظهارنامه مالیاتی و پیوست‌های آن، مهمترین نقش را مودی دارد. بنابراین گام اول را در تعیین و پرداخت مالیات مودی برمی‌دارد و اگر این گام، صحیح و صادقانه باشد، مشکلات بسیار کمتر خواهد شد. اما گام دوم را اداره امور مالیاتی برمی‌دارد. ماموران مالیاتی، مکلفند هر گونه تحقیق و رسیدگی که برای آگاهی از وضع مؤدیان لازم است با رعایت مقررات مربوط بعمل آورند تا بتوانند در مهلت قانونی با توجه به اطلاعات مکتسبه نسبت به تشخیص درآمد مشمول مالیات و تعیین مالیات متعلق اقدام کنند. در موارد تشخیص علی‌الرأس اداره امور مالیاتی باید پس از تحقیقات و بررسی‌های لازم و کسب اطلاعات مورد نیاز از مراجع مختلف اعم‌از دولتی یا غیر دولتی ابتدا قرینه و یا قرائن مذکور قانون مالیات‌های مستقیم را که متناسب با وضعیت و موضوع فعالیت مؤدی باشد انتخاب و دلایل انتخاب نوع‌قرینه یا قرائن و رقم آنها را با توجیه کافی در گزارش رسیدگی قید کند و سپس با اعمال ضریب یا ضرائب مقرر در قرینه یا قرائن انتخابی درآمد مشمول‌مالیات مؤدی را تعیین کند. در صورتی که به چند قرینه اعمال ضریب شود معدلی که از نتایج اعمال ضریب به دست می‌آید درآمد مشمول مالیات خواهد بود. بدین ترتیب برگ تشخیص مالیات صادر می‌شود.
میز زندان
شرایط محرومیت زندانیان از مرخصی
-خانم الهام رستمی روی میز مورد علاقه‌اش کنار پنجره کافه قانون نشسته و به نظر می‌رسد صحبتش با میهمان حسابی گل انداخته است. سلام الهام. میهمانت را برای ما معرفی می‌کنی؟
امروز میزبان آقای قاسم شعبانی وکیل دادگستری هستیم. قبل از اینکه شما سر برسید داشتند در مورد زندانی‌هایی که محروم از مرخصی هستند برای ما توضیح می‌دادند. گفتید یک گروه از این زندانی‌ها کسانی هستند که وثیقه ندارند؟
اساسا افرادی که در زندان در حال گذراندن دوران محکومیت قطعی خود هستند و کسانی که در بازداشت موقت به سر می‌برند چنانچه جرمی مرتکب شده باشند که مستلزم تودیع وثیقه سنگین باشد و توان تودیع وثیقه را نداشته باشند در زندان خواهند ماند و مرخصی به آنها تعلق نمی‌گیرد.
منظور شما از بازداشت موقت چیست؟
بازداشت موقت یعنی در مرحله تحقیقات مقدماتی و به دستور قاضی بازداشت شده باشند.
زندانیان دیگری هم هستند که محروم از مرخصی باشند؟
در مجازات‌های سنگینی مثل قتل، حبس ابد و رجم هم برای جلوگیری از فرار زندانی٬ وی آزاد یا مشمول مرخصی از زندان نمی‌شود. در صورت اعطای مرخصی به این افراد این آزادی طبعا با حقوق شاکی یا حقوق اجتماعی جامعه منافات خواهد داشت به همین دلیل آزادی این افراد نه منطقی است نه مجاز. بخش دیگر نیز محکومان دادگاه‌ها هستند که به دلیل محکومیت‌ها‌ی سنگین (از قبیل حمله مسلحانه، دزدی از بانک‌ها و قاچاق مواد مخدر) و با توجه به نوع جرایم و نوع مجازات مرخصی از زندان به آنها تعلق نمی‌گیرد پس دادگاه و زندان آزادی مشروط این افراد را نمی‌پذیرند و مرخصی کوتاه یا مقطعی هم به آنها داده نمی‌شود.
مدت مرخصی زندانیان با چه ملاکی تعیین می شود؟
میزان مرخصی، باید به پیشنهاد سازمان زندان‌ها و تایید دادستان یا دادیار ناظر زندان باشد. در این صورت به زندانی مرخصی داده می‌شود که البته مرخصی از زندان، آزادی موقت است. این آزادی موقت با آزادی مشروط متفاوت است و آزادی مشروط، به تشخیص دادگاه، کمتر از یکسال و بیشتر از پنج سال نیست.
میز نظام قضایی
دقت در کنار سرعت در رسیدگی‌ها
سلام نفیسه. چنان گرم صحبت شده‌ای که نوشیدنی شما و آقای نجفی توانا سرد شده. تا من نوشیدنی شما را عوض می|کنم، می‌گویید موضوع از چه قرار است؟
یادت هست هفته گذشته در مورد سرعت پایین رسیدگی‌ها در دادگاه‌ها صحبت می‌کردیم؟ امروز این بحث را با آقای دکتر علی نجفی‌توانا به عنوان حقوقدان و وکیل دادگستری مطرح کرده‌ام. ایشان معتقدند سرعت را نباید فدای دقت و کیفیت رسیدگی کنیم. درست است آقای دکتر؟
بله. زمانی دستگاه عدالت کیفری موفق است که سرعت در کنار دقت موجب تحقق اجرای عدالت و قضاوت صحیح شود. بنابراین وقتی رئیس قوه‌قضاییه با صدور بخشنامه، سرعت در رسیدگی را مورد تاکید قرار داده است امری بسیار مثبت ارزیابی می‌شود اما باید خاطرنشان کرد هدایت مراجع رسیدگی به دادن آمار معمولا موجب کم‌کاری و اطاله دادرسی نشوند.
منظورتان چیست که نباید دقت فدای سرعت شود؟
گاهی اوقات دیده می‌شود دقت فدای سرعت شده است. اگر تعداد پرونده‌ها در کشور افزایش پیدا کرده است، رسیدگی سریع بدون توجه به اصول حاکم بر عدالت کیفری راه حل مناسبی نیست. بنابراین بهتر است که ما با عنایت به واقعیت‌های جامعه و افزایش جرایم، مراجع کیفری را افزایش دهیم تا با ایجاد این دادگاه‌ها حجم کارها کمتر و با اعمال سرعت دقت نیز رعایت شود.
البته تخصص شما حقوق جزا و جرم‌شناسی است و یکی از راهکارهای کاهش اطاله دادرسی کاهش پرونده‌ها از جمله از طریق پیشگیری از جرم است. بر این کار چه تمهیدی می‌توان اندیشید؟
بهتر است درخصوص مبارزه با جرم در کشور از سطح سه قوه، ریاست جنایی مشخصی که متضمن تعیین وظایف تقنینی قضایی و اجرایی باشد تصویب شود و یک دوره چند ساله برای اجرای این وظایف مقرر شود طبیعتا چنین سیاستی در بخش مهم خود اجرای مفاد قانون اساسی به ویژه اصول دوم و سوم نوزده الی چهل‌ودوم یعنی تامین حقوق ملت شامل بهداشت رایگان آموزش و پرورش رایگان تامین کار و مسکن آزادی بیان مطبوعات خواهد بود. |