دولت دایره نخبگان حقوقی را بسیار ضیق تعریف کرده است و نخبه را فقط در هیات علمی دانشگاه تعریف می کند. مستحضرید که بسیاری هستند که با داشتن مدرک دکتری حقوق، در دانشگاهی هیات علمی نیستند.
به دنبال تصویب لایحه جامع وکالت در کمیسیون مربوطه در هیات دولت، در ماده مربوط به جذب نخبگان در شغل وکالت دادگستری، چنین مقرر شده است:
«آن دسته از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی عالی مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که دارای درجه دکتری یا معادل حوزوی آن هستند، به شرط داشتن حداقل پنج سال سابقه تدریس دروس حقوقی، از شرکت در آزمون ورودی کانون وکلا و سپری کردن نصف دوره کارآموزی معاف شوند». همچنین قرار شد از این دسته از متقاضیان پروانه وکالت امتحان اختبار به عمل آید».
در این قانون برای جذب نخبگان حقوقی در حرفۀ وکالت سه شرط بسیارثقیل درج شده است. این شرایط عبارتند از:
1) عضو هیات علمی دانشگاه
2) داشتن درجه دکتری یا معاول حوزوی
3) داشتن سابقه 5 سال تدریس
طرح ایده جذب نخبگان در همه مشاغل ایدهای است که مقام معظم رهبری بارها و بارها در بیاناتشان در دیدار با دانشگاهیان به آن تاکید داشتند. برای نمونه حضرت آقا در تاریخ 18/8/1385 در جمع دانشگاهیان، نخبگان حوزوی و دانشگاهی و مجموعه‌های فعال دانشجویی را متصدی مدیریت تحول در کشور اعلام کردند و افزودند: مسوولان نیز دراین زمینه وظایفی دارند اما مدیریت تحولات و هدایت فعالیت‌هایی که به ترمیم، تکمیل و پیشرفت می‌انجامد باید در دست نخبگان حوزه و دانشگاه باشد.
همین ایده به طور عام، در ماده 18 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران منعکس است. به موجب این ماده:
«دولت به منظور گسترش حمایتهای هدفمند مادی و معنوی از نخبگان و نوآوران علمی و فناوری اقدامات زیر را انجام دهد: ….
ی ـ ایجاد فرصتهای شغلی مناسب برای نخبگان و استعدادهای برتر متناسب با تخصص و توانمندی‌های آنها و اولویتهای کشور با حمایت از سرمایه‌گذاریهای خطرپذیر جهت تبدیل دانش فنی به محصول قابل ارائه به بازار کار؛
ک ـ ایجاد ساز و کارهای مناسب برای افزایش سهم مشارکت انجمن‌های علمی، نخبگان و استعدادهای برتر در تصمیم‌سازیها و مدیریت کشور».
منتها اکنون با ملاحظه مصوبه کمیسیون دولت چند انتقاد بدان وجود دارد که امید می رود مسئولین محترم آنها را در مصوبه نهایی لحاظ فرمایند:
(1) در مورد اصل جذب نخبگان حقوقی برای ورود در شغل وکالت اتفاق نظر وجود دارد. چنانکه دولت نیز با اصل این ماجرا موافق است لیکن دقت لازم در تعیین مصداق نخبه حقوقی نشده است. دولت دایره نخبگان حقوقی را بسیار ضیق تعریف کرده است و نخبه را فقط در هیات علمی دانشگاه تعریف می کند. مستحضرید که بسیاری هستند که با داشتن مدرک دکتری حقوق، در دانشگاهی هیات علمی نیستند. آیا نباید مکانیزمی برای استفاده از دانش آنها در وکالت وجود داشته باشد؟
(2) مصوبه کمیسیون دولت برای جذب نخبگان سه شرط را لازم دانسته است:
داشتن مدرک دکتری + هیات علمی دانشگاه + داشتن حداقل 5 سال تدریس
فرض بفرمایید یک دانشجوی دکتری در سن 30 سالگی مدرک دکتری خود را بگیرد. برای جذب در مسند هیات علمی هم حداقل یک سال تا دو سال در نظر بگیرید. این شخص در سن 32 سالگی هیات علمی می شود. حال باید 5 سال تدریس کند تا از آزمون کتبی وکالت معاف باشد. یعنی وی در خوشبینانهترین حالت در سن 37 سالگی میتواند مشمول این مصوبه شود. به نظر شما نمی توان مکانیسمی سهلتر تنظیم کرد تا وی زودتر وارد حرفه وکالت شود؟ (مکانیسم پیشنهادی در ادامه می آید).
(3) این در حالی است که قوه قضاییه در جذب نخبگان حقوقی در مسند قضاء اقدامات بسیار خوبی انجام داده است من جمله معافیت نخبگان حقوقی از آزمون کتبی ورودی. قوه قضاییه برای جذب نخبگان، دایره نخبگان را نه ضیق و نه وسیع تعریف کرده است. از نظر قوه قضا کلیه دانشجویان مقطع دکتری از آزمون کتبی قضا معاف هستند. چرا مشابه همین مقرره در مورد وکالت نباید اجرا شود؟
اما مکانیزم پیشنهادی:
«پیشنهاد میشود که جهت انعطاف بیشتر در جذب نخبگان رشته حقوق و همچنین استفاده بیشتر از ظرفیت علمی آنها در شغل وکالت دادگستری اشخاص زیر از آزمون کتبی وکالت معاف شوند:
- اعضای بنیاد ملی نخبگان
- فارغ التحصیلان و دانشجویان مقطع دکتری از دانشگاههای داخل».
بدیهی است گذراندن دوره کارآموزی وکالت و همچنین شرکت در آزمون اختبار برای این اشخاص وجود دارد. |