گزارش «اعتماد» از همایش ملی خلیج فارس
دکتر امیر ناصر کاتوزیان: من هم مثل همه از بچگی نام خلیج فارس را شنیده‌ام و نام آن را در اطلس‌ها و نقشه‌ها می‌دیدم. خلیج فارس دریایی است که دو طرف دارد، یک طرف امپراتوری هخامنش وطرف دیگر عده‌یی که یا دولتی نداشته وبادیه نشین بوده یا مستعمر بوده‌اند. اما یک انسان عادی نام آن را خلیج فارس می‌گذارد.
سوال من این است که این دول کوچک عربی چرا اصرار بر تغییر نام خلیج فارس دارند؟ آیا به این معنی است که در صورت تغییر نام خلیج فارس تمام سرمایه نفت متعلق به آنها خواهد شد
دکتر محمدعلی موحد: همه دولت‌های ایران در مساله حاکمیت برجزایر سه‌گانه خلیج فارس متفق بوده‌اند
نشست با معرفی سخنران‌ها و ابراز تقدیر دکتر علی مندنیپور به عنوان ریاست محترم اسکودا از حضور سخنرانان از دکتر محمدعلی موحد برای ارائه صحبت‌هایشان به قرار گرفتن در جایگاه دعوت کرد.
دکتر موحد ضمن تبریک به کانون وکلای دادگستری فارس برای برگزاری این همایش و اشاره به مناسبت فصلی وتاریخی درباره نامگذاری خلیج فارس اشاره کرد که شایسته بود شهر شیراز به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام به جای شهر غزنه افغانستان که حدود یک ماه پیش به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام ملقب شد، معرفی می‌شد.
این استاد در ادامه با اشاره به سوابق درخشان تاریخی شهر شیراز در ادوار مختلف گفت: شیراز مشعل‌داران بزرگی در عرصه ادبیات چون حافظ، سعدی، وصال وقاآنی و فیلسوفی بزرگ چون ملاصدرا را به ایران تقدیم کرده است. و درادامه توضیح داد: جای بسی خوشبختی است که کانون وکلای منطقه فارس با حساسیت خاصی به نام خلیج فارس پرداخته چراکه مساله حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه مخصوص به شخص یا منطقه خاصی نیست و ما نباید در مساله خلیج فارس دچار احساسات بشویم و باید ضمن تاکید بر این حق با تحقیقات گسترده کارشناسی و حقوقی به این مساله پرداخته شود. او در ادامه گفت: ایران در حوزه خلیج فارس درگذشته‌یی نه چندان دور فقط با دولت انگلیس مذاکره می‌کرد. چرا که اماراتی وجود نداشت و این منطقه مستعمره انگلیس بود.
همچنین بعد از جنگ جهانی دوم مساله پان ترکیسم مطرح شد و مرتب در جراید استانبول بر مساله تفرقه‌افکنی و جدایی آذربایجان تاکید می‌شد. اما این مساله با واکنش آزادیخواهانی از خطه آذربایجان مواجه شد. که از آن جمله می‌توان به مقالات آقای رضا‌زاده شفق از روزنامه‌نویسان مطرح تبریز، غنی‌زاده سردبیر روزنامه سهند تبریز و دکتر تقی ارانی مواجه شد. و این مساله یکی از صدها نمونه همدلی مردم ایران دردفاع از تمامیت ارضی مملکت است.
دکتر موحد در ادامه خاطرنشان کرد: ایرانی در هر کجای دنیا باشد بر مساله حفظ تمامیت ارضی کشورش تاکید دارد و مقالات و کتاب‌های مختلفی در این مورد به چاپ می‌رساند. درگیری ذهنی بنده درباره جزایر سه‌گانه خلیج فارس به زمانی که دولتی به نام امارات وجود نداشت برمی‌گردد.
درگذشته‌یی نه‌چندان دور شیوخ قواسم درحاشیه خلیج فارس به عنوان رعیت ایران بر بندر لنگه حکومت داشتند و به فرمانفرمای فارس مالیات می‌پرداختند، درسال ???? میلادی ناصرالدین شاه قاجار تصمیم می‌گیرد که حکومت بندر لنگه را از این شیوخ گرفته وبه یک حاکم غیرعرب بدهد و از آن تاریخ بود که ریشه اختلافات شروع شد، شیوخ برکنارشده درجزیره ابوموسی پرچم برافراشتند که البته این مساله زیاد به چشم حکومت ایران نیامد چرا که حکومت مرکزی ایران شیوخ قواسم را از رعایای خود می‌دانست. اما این مساله یکی از عوامل اصلی شروع اختلافات بود. درطول تاریخ همه دولت‌های ایران چه قبل و چه بعد از انقلاب درمساله حاکمیت بر جزایر سه‌گانه خلیج فارس همه متفقا وباهمدلی براین قضیه تاکید داشتند.
محمد علی موحد در بخش آخر صحبت‌هایش اشاره کرد: در اوایل قرن بیستم در انگلستان می‌خواستند برآوردی از وضع موجود در خلیج فارس داشته باشند لذا طرح خرید یا اجاره جزایر سه‌گانه خلیج فارس از ایران را مطرح کردند و این خود بهترین مدرک برای اثبات مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه است. چرا که اگرایران مالک این جزایر نبود انگلیسی‌ها طرح خرید یا اجاره این جزایر را از ایران نداشتند.
دکتر پیروز مجتهد زاده: تعویض بحرین با جزایر سه‌گانه ایرانی یک شبهه است
دکتر پیروز مجتهد‌زاده صحبت‌های خود را به عنوان نخستین سخنران بعدازظهر همایش ملی خلیج فارس ارائه کرد. مجتهد‌زاده در بخش اول سخنان خود به بحث سوءتفاهم پیش آمده پرداخت. راجع به اینکه امروز اگر خلیج فارس در شمالش ایران و در جنوبش پدیده‌های کشورهای دیگر واقع شده است، نباید تصور شود که همیشه اینچنین بوده، این اتفاق مربوط به قرن گذشته است، قرن 19 که بریتانیا به خلیج فارس آمد و شروع به تغییر جغرافیای سیاسی خلیج فارس وتبدیل کردن قبایلی که تابع ایران بوده‌اند به شیخ نشین‌های تحت‌الحمایه بریتانیا کرد، برعکس تصوری که در اینجا وجود دارد سراسر خلیج فارس در طول تاریخ جزو کشور ایران بوده است.
این استاد دانشگاه با ایراد توضیحاتی تاریخی به پدید آمدن پدیده دولت -کشور برای نخستین بار در طول تاریخ تمدن بشر از ایران اشاره کرد. در صورتی که نظریه غربی‌ها مبنی بر اینکه طبق جغرافیای سیاسی آنان پدیده STATE در قرارداد سال 1648 به وجود آمده است. درحالی که اینچنین نبوده و نیست.
دکترمجتهد‌زاده در بخش دیگری از سخنرانی‌اش توضیحاتی درباره روند و چگونگی نامگذاری روز دهم اردیبهشت ماه به عنوان روزملی خلیج فارس در تقویم سالانه کشور مطرح کرد. وی همچنین به تلاش‌های خود، آقایان دکتر باوند، دکترموحد، اساتید و محققان ایرانی در عرصه بین‌المللی برای کشف و جمع‌آوری اسناد معتبر مربوط به اثبات حقانیت ایران برجزایر سه‌گانه در خلیج فارس اشاره کرد.
مجتهد‌زاده بحث‌های بین‌المللی به وجود آمده راجع به حق مالکیت ایران برجزایر سه‌گانه خلیج فارس را عمدتا ازسال 1992 میلادی تاکنون برشمرد و بحث شایع تعویض بحرین با جزایر سه‌گانه ایرانی را یک شبهه دانست و به توضیح پیرامون ابعاد شایع شدن آن و اثرات حقوقی ناشی از قبول آن پرداخت.
دکتر محمدرضا ضیایی‌بیگدلی : در ادوار مختلف این سرزمین در تصرف ملت و قومیت ایران بوده است
دکتر محمدرضا ضیایی‌بیگدلی از اساتید مطرح حقوق بین‌الملل در ایران به عنوان سخنران همایش ملی بررسی تاریخی حقوقی خلیج فارس مطالبی پیرامون مساله جزاء سه‌گانه خلیج فارس در قالب حقوق بین‌الملل با موضوع حاکمیت بر جزایر سه‌گانه و پاسخ ایران به ادعاها از منظر حقوق بین‌الملل ارائه کرد. ضیایی با نگرش حقوقی و استدلالات حقوقی بین‌المللی و با توجه به اصول حاکم بر حقوق بین‌الملل سخنرانی‌اش را ادامه داد.
دکتر بیگدلی طرح ادعاهای امارات متحده عربی و بریتانیا و پاسخ به آنها با استناد به اصول و اسناد حقوق بین‌المللی مطرح کرد و به ادعاهای این دو کشور پرداخت و به هر کدام جداگانه و تک به تک به صورت مستند و مستدل پاسخ داد و این ادعاها را رد کرد و سرانجام به اثبات این فرضیه رسید که حاکمیت و مالکیت بر جزایر سه‌گانه به طور کامل متعلق به ایران است.
ادعای حق تاریخی با این توضیح که امارات مدعی است از لحاظ تاریخی در ادوار مختلف این سرزمین در تصرف ملت و قومیت متعلق به این کشور بوده، ادعای مرور زمان تملک یا سبب مملک، که از جانب بریتانیا مطرح شده بود، ادعای تملک سرزمین‌های بلاصاحب، ادعای مجاورت و نزدیکی به سرزمین اصلی، ادعای اشتباه در نقشه‌های جغرافیایی، ادعای منشا عربی ساکنان جزایر، ادعای عدم وجود حاکمیت موثر از عمده ادعاهای مطرح شده از جانب دو کشور انگلستان و امارات متحده عربی.
دکتر داوود هرمیداس باوند : جهت‌گیری‌های اعراب بر اساس نظر کشورهای غربی است
دکتر داوود هرمیداس باوند استاد برجسته دانشگاه و پژوهشگر خلیج فارس مطالبی را پیرامون خلیج فارس و علی‌الخصوص جزایر سه گانه با موضوع بررسی ابعاد حقوقی وسیاسی جزایر سه‌گانه خلیج فارس مطرح کرد.
باوند ابتدا راجع به تاریخچه اجمالی ازوقایع ورویدادهای سه قرن اخیر پیرامون موضوع سلطه و حاکمیت ایران بر خلیج فارس وحضور قدرت‌های اروپایی و اول ازهمه انگلستان سخنرانی کرد. باوند در این قسمت با اشاره به خط مشی اقتصادی انگلستان در این دوره برخلیج فارس که آن را «سیاست کمرنگ کردن حاکمیت ایران» نامید به توصیف اقدامات این کشور در جهت نیل به هدف خود از طرق مختلف پرداخت با این توضیح که هدف اصلی انگلستان حفظ تمامیت و امنیت مستعمره بزرگ خود یعنی هندوستان بوده است چرا که خلیج فارس به گفته باوند دروازه غربی این مستعمره به حساب می‌آمده. باوند اشاره کرد که به دنبال این اهداف انگلستان اقداماتی با به‌کارگیری یک سیاست دو پهلو ومتناقض تدارک می‌بیند از آن جمله می‌توان به معاهده شیراز اشاره کرد که فیمابین ایران وانگلستان به نمایندگی کاپیتان انگلیسی (کاپیتان بروس) منعقد شد مبنی بر به رسمیت شناختن حاکمیت ایران بر بحرین که پس از مدتی با حمایت مستقیم انگلیس توسط شیوخ بحرین نقض شد یا جلوگیری از تشکیل یک نیروی دریایی سازمان‌یافته توسط ایران در خلیج فارس.
او در ادامه به واقعه اشغال جزایر هنگام و قشم توسط انگلستان اشاره کرد که پس از مدتی توسط ایران پس گرفته شد.
دکتر باوند پس از آن نمونه‌هایی از تصمیمات واقدامات انگلستان در خلیج فارس درجهت کمرنگ کردن ایران را آورد و یکی را اختصاص فانوس‌های موجود در خلیج فارس به نیروهای هندی و دیگری عدم کنترل دولت ایران بر گمرکات جنوب کشورکه در آن زمان در دست بلژیکی‌ها بود.
نماینده سابق ایران در سازمان ملل با دنبال کردن این وقایع و بیان سرانجام هرکدام از آنها و نهایتا بررسی شرایط موجود در منطقه به این نتیجه رسید که «تا زمانی که مشکلات ما درصحنه بین‌المللی با قدرت‌های فرامنطقه‌یی ادامه دارد ادعاها و گستاخی‌های برخی کشورهای عربی نیز پایانی ندارد.»
وی دربیان وضعیت موجود خاطرنشان ساخت «ارگان‌های منطقه‌یی کشورهای عربی مثل اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس دراین سال‌ها مرتبا به تصویب قطعنامه‌ها و اعلام بیانیه‌هایی با موضوع حاکمیت امارات برجزایرسه گانه خلیج فارس یا اشاره مستقیم به نام خلیج عربی می‌پردازد. به عنوان مثال تنها جایی که اتحادیه عرب به اتفاق آرا قطعنامه صادر می‌کند مربوط به رد حاکمیت ایران برجزایرخلیج فارس است.» به عقیده باوند این اقدامات ریشه در جهت‌گیری‌های اعراب بر اساس نظر کشورهای غربی دارد.
دکتر ناصر کاتوزیان: دولت‌های کوچک عربی چرا اصرار برتغییرنام خلیج فارس دارند
دکتر امیر ناصر کاتوزیان ضمن تشکر از کانون وکلا وهمچنین تشکر از کانون وکلای فارس که کاری که مدتی معطل مانده بود را آغاز کردند وبه سرانجام رساندند، سخنرانی‌شان را ادامه دادند.
دکتر کاتوزیان گفت: گاهی اوقات اشاره می‌شود که یک شغل مخصوص است یعنی محدود به رابطه وکیل و موکل است در حالی که به طور قطع می‌توان گفت وکالت یک شغل عمومی است چرا که یاری‌دهنده عدالت و گسترش آن درجامعه است. همان طور که مستحضر هستید دخالت در این کار پا گذاشتن برلبه یک تیغ دولبه است، یک لبه آن وطن‌‌پرستی و لبه دیگر آن دخالت در کار سیاسی است این بستگی به کانون دارد که کدام یک را برگزیند والبته این موضوع توقع را از کانون وکلا بالا می‌برد و این کانون است که باید روشی را برگزیند که استقلال آن را از بین نبرد. من به عنوان یک معلم اینجا غلط افتادم چرا که تخصص من نیست اما من هم مثل همه از بچگی نام خلیج فارس را شنیده‌ام و نام آن را در اطلس‌ها و نقشه‌ها می‌دیدم.
خلیج فارس دریایی است که دو طرف دارد، یک طرف امپراتوری هخامنش وطرف دیگر عده‌یی که یا دولتی نداشته وبادیه نشین بوده یا مستعمر بوده‌اند. اما یک انسان عادی نام آن را خلیج فارس می‌گذارد.
سوال من این است که این دول کوچک عربی چرا اصرار بر تغییر نام خلیج فارس دارند؟ آیا به این معنی است که در صورت تغییر نام خلیج فارس تمام سرمایه نفت متعلق به آنها خواهد شد؟ من مشتاقانه منتظرشنیدن پاسخ این سوال هستم و امیدوارم پاسخم را از این همایش دریافت کنم.
دکتر علی مندنیپور: کانون‌های وکلا ازکیان کشور دفاع می‌کنند
دربخش بعدی مراسم دکتر مندنیپور ریاست اسکودا سخنرانی کرد و با درود و خوشامدگویی به وکلا و هیات‌مدیره‌های کانون وکلای‌های دادگستری سراسری کشور و اساتیدی که برخانه خود منت نهاده‌‌اند ضمن تبریک روز خلیج فارس، روز زن و روز کارگر و تاکید بر اینکه کانون وکلای دادگستری به عنوان یک نهاد مدنی و مستقل استقلال آن همواره دغدغه اصلی وکلا بوده است اشاره کرد وقتی سخن از استقلال کانون وکلای دادگستری می‌زنیم سخن از دفاع از حقوق فردی و اجتماعی و حقوق ملی ملت ایران در درون و بیرون مرزها می‌گوییم و چه نهادی شایسته‌تر از جایگاه کانون وکلای دادگستری با جمعیت ??هزار نفری از حقوقدانان کشور وجود دارد که فریادرس دفاع از کیان ایران باشد و در همین راستاست که این کانون تصمیم به برگزاری این همایش کرده است. ایشان با تاکید بر جایگاه تخصصی کانون‌های وکلای دادگستری به عنوان نهادهای تخصصی ونقش ارتباطی این کانون‌ها میان مردم و مسوولان برای تعدیل امور و دفاع از حقوق مردم و در صورت لزوم ضرورت دفاع از کیان کشور و مرزها اظهار امیدواری کردند همان‌گونه که کانون وکلای دادگستری در برگزاری همایش ملی خلیج فارس نقش ایفا کرده در ارتباط با حقوق حقه مردم ایران درباره دریای خزر نیز چنین همایشی برگزار شده و از وجود متخصصان، صاحبنظران و حقوقدانان و مورخان بزرگ درداخل و خارج کشور بهره بگیریم و این از اهم وظایف کانون‌های وکلاست، ایشان هدف از برگزاری همایش ملی خلیج فارس در شیراز را بررسی ابعاد حقوقی و تاریخی حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه تنب بزرگ و کوچک ابوموسی دانسته و با اشاره به مقاله‌یی منتشرشده از یکی از بزرگان علمی کشوربه این نکته تاکید کردند که هنگامی که از عنوان خلیج همیشه فارس استفاده می‌کنیم این ذهنیت را تقویت می‌کنیم که ما حساسیت خاصی نسبت به آن چیزی که در تاریخ به نام ما ثبت شده است داریم. دکتر مندنیپور در ادامه اظهار داشت اگرما امروز شاهد هستیم که گهگاه صدایی از همسایگان ما که تا ?? سال قبل بر اطلس جغرافیایی خودشان نام خلیج فارس را در مدارس تدریس می‌کردند، بدون اینکه بخواهیم نگاه منفی داشته باشیم باید قبول کنیم که این صدا، صدای همسایگان کوچک ما نیست، درپشت این صداهای کوچک حرکت، کسانی هستند که با زبان این صدا یعنی زبان عربی هم آشنا نیستند و این را همه اصحاب تدبیر و قلم می‌دانند.
رییس اسکودا درادامه خاطرنشان کرد: تاریخ ایران نشان داده است که ما برای صلح و امنیت اهمیت زیادی قائل هستیم اما این را هم نشان داده که درطول تاریخ اگر کسی چشم طمع به خاک کشورداشته باشد همه با هم یکصدا هستیم واین امری است که در فرهنگ ایران جایگاه خاص خود را دارد، ما به خود اجازه قضاوت غیرعلمی نمی‌دهیم واین همایش عصاره و چکیده نظرات افراد صاحبنام و حقوقدانان برجسته درزمینه مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه است. مندنیپور در آخر یادآوری کرد ما به عنوان جامعه حقوقی کشور برای نخستین بار درتاریخ کشور در یک مجموعه مدنی مردم‌نهاد همایش امروز را برگزارکردیم که محصول این جلسه نیزبه صورت کتابچه‌یی چاپ خواهد شد واین مدرک و سند تاریخی می‌تواند یک تایید چندین باره بر حقوق حقی ایران در مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه خلیج فارس باشد.
علی مندنیپور بعد از پایان همایش به خبرنگار «اعتماد» گفت: من شخصا این همایش را بسیار مثبت ارزیابی می‌کنم. در این همایش بسیاری از صاحبنظران و سخنرانان و وکلای دادگستری حضور داشتند و نظر دوستان هم همین بوده است. این برای نخستین‌بار بود که از طریق یک نهاد مدنی مستقل این همایش صورت گرفته است. این بحث یک بحث صنفی نیست و یک مساله ملی و فراملی است و مشارکت حقوقدانان و تاریخ دانان در این مساله را ایجاب می‌کرده است. مندنی پور اضافه کرد که در آینده نزدیک مجموعه سخنرانی‌های این همایش به صورت یک کتاب تالیف خواهد شد و منتشر می‌شود و از همین الان مقدمه آن در حال ویرایش است. دستاورد این همایش هم این بود که می‌توان از حقوقدانان در دفاع از مصالح ملی و منافع کشور استفاده کرد. یک نوع هم‌اندیشی در رشته‌های مختلف در بین علوم سیاسی، تاریخ و حقوق بود که احساس می‌کنیم این اتفاق در همایش بعدی که همایش دریای خزر باشد هم باید صورت بگیرد. ضمنا جا دارد از روزنامه وزین «اعتماد» هم که تنها روزنامه‌یی است که صفحات مستقلی را به حقوق و مسائل حقوقی اختصاص داده است تشکر کنم. |