وضعیت حقوقی بیمه گر،مقصر حادثه و مالک خودرو

مسئولیت دارنده وسیله نقلیه در تحصیل بیمه‌نامه موضوع قانون بیمه اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه، مانع از مسئولیت شخصی که حادثه منسوب به فعل یا ترک فعل اوست، نیست و خسارت واردشده از محل بیمه‌نامه وسیله نقلیه مسبب حادثه پرداخت می‌شود.

دکتر وحید قاسمی‌عهد، حقوقدان در گفت‌وگو با «حمایت» در ابتدا این پرسش را مطرح می‌کند که: بیمه‌گر میزان خسارت را کمتر از حکم کیفری پرداخت می‌کند و به همین دلیل زیان‌دیده قصد دارد دعوای حقوقی مطرح کند. حال او چه کسانی را باید به عنوان خوانده طرف دعوی قرار دهد؟

وی ادامه می‌دهد: به این پرسش، می‌توان این‌گونه پاسخ داد؛ اشخاصی که بالقوه باید طرف دعوی قرار گیرند عبارت از بیمه‌گر، مقصر حادثه و مالک هستند. در مورد بیمه‌گر باید گفت تردیدی وجود ندارد که او باید طرف دعوی قرار گیرد زیرا محاسبه نادرست او منشا و علت دعوی است.

این حقوقدان می‌افزاید: همچنین با توجه به اینکه مقصر حادثه، طرف دعوای کیفری دیه بوده است، اصولا نیازی به طرح دعوای حقوقی علیه او نیست و دادگاه می‌تواند به استناد اعتبار امر مختومه، قرار رد دعوی صادر کند.

به گفته وی، در قانون بیمه اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه، تعهد مالک تنها مربوط به خرید بیمه یا انعقاد قرارداد بیمه شخص ثالث است. البته قانونگذار از باب مسامحه واژه مسئولیت را به‌کار برده است چنانچه در تبصره 2 ماده 2 این قانون مقرر می‌دارد «مسئولیت دارنده وسیله نقلیه در تحصیل بیمه‌نامه موضوع این قانون مانع از مسئولیت شخصی که حادثه منسوب به فعل یا ترک فعل اوست، نیست. در هر حال خسارت واردشده از محل بیمه‌نامه وسیله نقلیه مسبب حادثه پرداخت می‌شود.»

قاسمی‌عهد با بیان اینکه از لحاظ حقوقی می‌توان گفت تعهد مالک تعهد کفایی است، عنوان می‌کند: افزون بر آن قانونگذار در بخشی از ماده 4 قانون بیمه اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مقرر می‌دارد «در صورت نیاز به طرح دعوی در خصوص مطالبه خسارت، زیان‌دیده یا قائم‌مقام وی دعوی را علیه بیمه‌گر و مسبب حادثه طرح می‌کند. این حکم، نافی مسئولیت‌های کیفری راننده مسبب حادثه نیست.»

وی در ادامه بیان می‌کند: از روح قانون و عبارات به‌کار رفته در قانون می‌توان گفت دست‌کم قانونگذار در حوادث ناشی از تصادفات و.. که عامل زیان یک شخص حقیقی است، توجهی به تئوری مسئولیت به‌واسطه مالکیت ندارد. به تعبیر روشنتر، مالک به صرف اینکه مالک خودرو است در برابر ثالث مسئول قلمداد نمی‌شود. البته ممکن است در خصوص خساراتی نظیر آتش گرفتن خود به‌خودی خودرو یا مواردی از این دست، مالک را مسئول دانست.

این حقوقدان خاطرنشان کرد: با توجه به مراتب فوق، به نظر می‌رسد در دعوای حقوقی باید بیمه‌گر و مقصر حادثه خوانده دعوی باشند (تبصره 2 ماده 2) اما زمانی که قبلا دعوای کیفری دیه مطرح شده است، به نظر می‌رسد نیازی به طرح دعوای حقوقی علیه راننده مقصر حادثه نخواهد بود.

وی تاکید کرد: وکلا و حقوقدانان حسب تجربه دریافته‌اند که وجود خوانده اضافه، اثر منفی در دعوی ندارد لذا پیشنهاد می شود حتی در چنین فرضی که قبلا دعوای کیفری طرح شده است، باز هم مسبب حادثه طرف دعوی قرار گیرد زیرا هر لحظه بیم آن می‌رود که دادگاه، تبصره 2 ماده 2 قانون بیمه اجباری را یک ماده مطلق در نظر بگیرد و تفسیرش این باشد که در هر حالتی باید مسبب حادثه نیز طرف دعوی باشد.