نظریه مشورتی

در صورتی که ولی قهری علیه مولی‌علیه تحت ولایت خود و مادر وی طرح دعوی کند، چون قانوناً نمی‏تواند در آن دعوی به عنوان نماینده مولی‌علیه دفاع کند، ترتیب دادرسی چگونه است؟

اگرچه طبق مقررات مذکور در مواد 1180، 1181 و 1218 قانون مدنی و ماده 73 قانون امور حسبی، طفل صغیر تحت ولایت قهری پدر و جد پدری قرار دارد و در صورتی که محجور ولی یا وصی داشته باشد حق دخالت در امور او را ندارد و به تصریح ماده 1183 قانون مدنی، در کلیه امور مربوط به اموال و حقوق مالی مولی‌علیه، ولی نماینده قانونی او است، اما با توجه به اینکه ولی قهری نمی‏تواند در آن واحد هم خواهان و هم نماینده خوانده قرار گرفته و در واقع علیه خود طرح دعوی کند، در صورتی که ولی قهری علیه مولی‌علیه تحت ولایت خود و مادر وی طرح دعوی کرده باشد چون قانوناً نمی‏تواند در آن دعوی به عنوان نماینده مولی‌علیه دفاع کند، می‏توان چنین تلقی کرد که در آن پرونده، صغیر فاقد ولی قهری است. لذا دادگاه باید دادرسی را توقیف و در اجرای ماده 56 قانون امور حسبی مراتب را به دادستان اعلام کند تا با عنایت به ملاک ماده 1185 قانون مدنی و مواد 86 و 105 قانون آیین دادرسی دادگاه‏های عمومی و انقلاب در امور مدنی نسبت به تعیین قیم برای صغیر در آن پرونده اقدام کند و آنگاه دادرسی ادامه یابد.

در مورد مجانین با توجه به ماده 1223 قانون مدنی آیا دادستان می‏تواند قبل از رجوع به دادگاه مجانین را به اهل خبره معرفی کند یا خیر؟

مطابق ماده 1223 قانون مدنی و ماده 95 قانون امور حسبی، در مورد مجانین دادستان باید قبلا به خبره رجوع کرده و دلایل آن اعم از نظریات کارشناسان و اطلاعات مطلعین را به دادگاه بفرستد. بدیهی است دادگاه نیز می‏تواند هر گونه تحقیقی که لازم بداند به عمل آورده و برای احراز حقیقت اگر قبلا به خبره رجوع نشده، به خبره رجوع کرده یا کارشناس تعیین کند. ماده 57 قانون امور حسبی نیز موید این مطلب است.

در صورتی که تعدادی دکان محل کسب و پیشه جزو ماترک بوده و به اجاره داده شده باشد، آیا همسر دائمی استحقاق دریافت سهم‏الارث از بابت حق کسب و پیشه دریافتی را دارد یا خیر؟

چنانچه این دکان‌ها مربوط به مالک بوده و همراه با حق کسب و پیشه به اجاره داده شده و بشود و در زمان حیات مورث، حق کسب و پیشه دریافت نشده یا فقط قسمتی از آن دریافت شده باشد، همسر دائمی متوفی به سهم‏الارث خود از حق مذکور ارث می‏برد، همچنین اگر دکان متعلق به مستأجر بوده و از بابت واگذاری آن به غیر، مبلغی توسط وارث مستأجر دریافت شود، همسر دائمی مستأجر نیز به نسبت سهم‏الارث خود از آن ارث می‏برد.

اگر تاجر دادخواست اعسار تقدیم کند، دادگاه باید قرار عدم استماع صادر کند یا رد دعوی؟

اگرچه بین قرار عدم استماع دعوا و قرار رد دعوا از حیث آثار، تفاوتی به نظر نمی‌رسد، با این حال با توجه به اینکه برابر ماده 33 قانون اعسار مصوب سال 1313 و ماده 512 قانون آیین دادرسی مدنی اصولاً دادخواست اعسار از تاجر قابل پذیرش و استماع نیست، بنابراین به نظر می‌رسد در فرض سؤال صدور قرار عدم استماع دعوا موجه است.