34 سال انتظار برای تشکیل پلیس قضایی-دستور شهید بهشتی روی زمین ماند

روزی که شهید بهشتی پلیس قضایی را ایجاد کرد نمی دانست بعد از چند سال این سازمان منحل و در نیروی انتظامی ادغام می شود. حالا پس از گذشت 32 سال دوباره قوه قضائیه به فکر ایجاد این پلیس افتاد ولی دولت بعد از دو سال معطلی لایحه را به مجلس داده تا دوباره سازمان پلیس قضایی احیا شود.

خبرگزاری مهر - گروه اجتماعی: لایحه پلیس قضایی؛ لایحه ای که این روزها صدای آیت الله صادق آملی لاریجانی رئیس قوه قضائیه را بلند کرده و خطاب به نمایندگان مجلس می گوید: لایحه پلیس قضایی دو سال است که در دولت معطل مانده در حالی که قوه قضائیه نیاز مبرمی به نیروی ضابط آموزش‌دیده، متخصص و در دسترس دارد.

شهید بهشتی مبتکر و بنیانگذار تشکیل پلیس قضایی در کشور

به گزارش مهر، تاریخچه پلیس قضایی تنها به دو سالی که در دولت معطل مانده منتهی نمی شود. اسناد و مدارک نشان می دهد این لایحه با دستور و پیشنهاد بنیانگذار قوه قضائیه شهید بهشتی تبدیل به قانون شد و در زمان حیات ایشان پلیس قضایی در کشور فعالیت داشته است. حتی اسناد نشان می دهد که در جلسه هیئت وزیران نخست وزیر کشور در تاریخ اسفند ماه سال 66 ابلاغ کرده است که بنا به پیشنهاد دادگستری سازمان پلیس قضائی کشور مجاز است نسبت به استخدام رسمی پرسنل خود اقدام کند.

عبدالعلی میرکوهی معاون وزیردادگستری می گوید: وقتی شهربانی، ژاندارمری و دیگر نهادهای انتظامی با یکدیگر ادغام شدند پلیس قضایی هم حذف شد. بعد از چند سال اعلام نیاز شد که باید پلیس قضایی ایجاد شود برای همین لایحه ای به مجلس ارائه شد.

دلایل رد لایحه پلیس قضایی در سال 86

به گزارش خبرنگار مهر در این لایحه پیشنهاد شده بود برای تسهیل و تسریع در اجرا وظایف و اختیارات قوه قضائیه در جهت کشف، دستگیری، حفظ آثار و دلایل جرم، جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهمان و مجرمان و انجام تحقیقات و همچنین ابلاغ و اجرا احکام و تصمیمات قضایی و پیشگیری از وقوع جرم، سازمان پلیس قضایی زیر نظر نیروی انتظامی تشکیل شود. خردادماه سال 86 بود که لایحه پلیس قضایی سر از صحن مجلس شورای اسلامی در آورد ولی کلیات این لایحه با 90 رای مخالف رای نیاورد. بعد دوباره این لایحه مطرح شد و برای دومین بار هم در مجلس رد شد.

مخالفان معتقد بودند تشکیل پلیس قضایی زیر نظر نیروی انتظامی به ضرر قوه قضائیه و حتی خود نیروی انتظامی خواهد بود. همچنین پلیس قضایی با ماده 129 قانون مبنی بر عدم توسعه تشکیلات اداری و کم حجم شدن دولت مغایرت دارد و با تشکیل پلیس قضایی، نیروی انتظامی به حاشیه کشیده خواهد شد. مخالفان همچنین بر این نکته تاکید دارند که به نظر می رسد نوعی توافق بین قوه قضائیه ونیروی انتظامی صورت گرفته و با این لایحه قوه قضائیه از سایر عناصر از قبیل سپاه، بسیج و سایر دستگاه های محروم می شود که به نفع این قوه نیست.

موافقان با این لایحه نیز در بیان موافقت خود اظهار داشتند برخورد قضایی با مردم نباید طوری طراحی شود که کرامت انسانی زیر پا گذاشته شود بنابراین برای تشکیل پلیس قضایی که می تواند به لحاظ نوع آموزش ها موثر باشد دقت کرد. تشکیل پلیس قضایی یک قدم به سوی اهداف حفظ آبرو و حیثیت انسانی است و از باب توجه به معنویات امری ضروری است.

درخواست قوه قضائیه برای تشکیل پلیس قضایی

حالا 34 سال از تشکیل پلیس قضایی کشور می گذرد ولی انگار دیگر خبری از قانون پلیس قضایی نیست و باید دوباره روند تدوین این قانون طی شود. قوه قضائیه بر اساس قانون اساسی مدعی است که باید تشکیلات پلیس قضایی داشته باشد زیرا کشف جرم و اجرای احکام و جلوگیری از فرار متهمان بر عهده دستگاه قضا است برای همین آیت الله صادق آملی لاریجانی در ماه های نخست مسئولیتش در قوه قضائیه این لایحه را به دولت تقدیم کرد. ولی دولت 2 سال است این لایحه را در صف بررسی در کمیسیون لوایح قرار داده است.

بخشی از لایحه سازمان پلیس قضایی کشور

در پیش نویس لایحه 9 ماده ای پلیس قضایی آمده است: سازمان پلیس قضایی مرکب از افسران، درجه داران و کارمندان به منظور اجرای وظایف پیش بینی شده در این قانون در قوه قضائیه تشکیل می شود. همچنین پلیس قضایی دارای قرارگاههای مستقل بوده و یا در پاسگاهها، کلانتری ها، مراکز دادسرا یا دادگاه ها مستقر هستند. همچنین حقوق این نیروها در ردیف بودجه دستگاه قضا بوده و در صورت نیاز هم می توانند فورا از نیروهای انتظامی درخواست کمک کنند.

لایحه پلیس قضایی در مجلس

عبدالعلی میرکوهی عضو کمیسیون لوایح کشور به مهر می گوید: در روند بررسی این لایحه از نیروی انتظامی هم حضور داشتند و تمامی کارشناسان نظرات خود را ارائه کردند و کسی مخالفتی نداشت. بعد مورد تصویب کمیسیون لوایح قرار گرفت و حالا این لایحه در مجلس شورای اسلامی در نوبت تصویب قرار دارد.

این قاضی و دادستان اسبق دستگاه قضا می گوید: ایجاد پلیس قضایی یعنی قوه قضائیه پلیسی تخصصی دارد و نیروهای آن متخصص و آموزش دیده در کشف جرم، نگهداری از مجرم و تحقیقات قضایی هستند و این سازمان بسیار برای کشور و دستگاه قضایی مفید و موثر خواهد بود. قطعا این اقدام موجب می شود که بار نیروی انتظامی تا حدودی سبک تر شده و بتواند توان خود را به سایر اقدامات و وظایف خود معطوف کند.

گزارش از سید هادی کسایی زاده