آنچه در مورد رفع سوء اثر از چک های برگشتی باید بدانید

رفع سوء اثر از چک‌های برگشتی، یکی از مهم‌ترین موضوعات حقوقی است که با ضمانت اجراهای قانونی نیز روبرو شده است.

آنچه در مورد رفع سوء اثر از چک‌های برگشتی باید بدانیدبه گزارش خبرنگار حوزه حقوقی و قضایی گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ از این پس، شما کاربران محترم می‌توانید مطالب حقوقی و قضایی را با زبانی ساده و به صورت کاربردی دریافت کنید و در زندگی روزمره به کار بگیرید.

یکی از مهم‌ترین موضوعات حقوقی که با ضمانت اجراهای قانونی نیز روبرو شده، رفع سوء اثر از چک‌های برگشتی است که در این گزارش، آنچه در مورد این نوع معامله لازم است بدانید ذکر شده است.

*رفع سوءاثر از سوابق چک‌های برگشتی اشخاص

بر اساس بخشنامه‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تمامی امور مربوط به رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی اشخاص از طریق شعب و واحدهای تابعه بانک‌ها در صورت تأمین موجودی و پاس نمودن چک، ارایه لاشه چک به شعبه، ارایه رضایت‌نامه محضری ذی‌نفع چک به شعبه، واریز مبلغ چک به حساب جاری و مسدودکردن آن به مدت دو سال و مشمول شدن نسبت به بخشنامه طب / 999 مورخ 11/3/1382 در خصوص مرور زمان به صور ذیل امکان پذیر است:

1_ تأمین موجودی: صاحب حساب جاری مبلغ مندرج در متن چک برگشت شده را به حساب جاری خود واریز کرده و پس از دریافت مبلغ چک توسط ذی‌نفع چک، بانک نسبت به رفع سوءاثر از آن بر اساس صورتحساب مشتری اقدام لازم را انجام می‌دهد. ( بخشنامه طب/ 2666 مورخ 8/8/1387)

2_ ارایه لاشه چک به شعبه: صاحب حساب جاری یا وکیل قانونی وی پس از اخذ لاشه چک از ذی‌نفع، جهت رفع سوءاثر آن را به شعبه ارایه می‌کند. (بخشنامه طب/ 2666 مورخ 8/8/1387)

3_ ارایه رضایت‌نامه محضری ذی‌نفع چک به شعبه: صاحب حساب جاری مبلغ چک را به ذی‌‌نفع پرداخت کرده، اما لاشه چک (به دلایل مختلف از جمله مفقود شدن، به سرقت رفتن، سوختن و غیره) به شعبه تحویل نمی‌شود. در این هنگام ذی‌نفع چک با حضور در دفترخانه اسناد رسمی نسبت به چک مورد نظر رضایت خود را اعلام کرده و صاحب حساب جاری با ارایه رضایت‌نامه ممهور به مهر دفترخانه به بانک، درخواست رفع  سوءاثر از چک موردنظر را می‌کند.  (بخشنامه طب/ 2666 مورخ 8/8/1387)

4_ واریز مبلغ چک به حساب جاری و مسدودن بودن آن به مدت2سال: چنانچه دسترسی به ذی‌نفع چک امکان‌پذیر نبوده و صادرکننده چک قادر به ارایه لاشه چک و یا رضایت‌نامه محضری ذی‌نفع به بانک نباشد، مشتری می‌تواند معادل وجه چک و یا چک‌های برگشتی را به حساب جاری خود واریز و از شعبه کتباًَ درخواست کند که مبلغ یا مبالغ واریزی به حساب جهت پرداخت چک یا چک‌های برگشتی نزد شعبه مسدود و تا تعیین تکلیف قطعی چک و یا حداکثر به مدت 24 ماه قابل برداشت نباشد، این امر در صورتی است که حساب جاری مشتری نزد شعبه مفتوح و توسط مراجع قضایی مسدود نشده باشد. (بخشنامه شماره طب/ 3500 مورخ 17/9/1380)

5_ مشمول شدن نسبت به بخشنامه طب/ 999: به منظور مساعدت به مشتریان بانک‌ها بخشنامه‌های طب/ 999 مورخ 11/3/1382، طب/ 2300 مورخ 26/11/1384 و طب/ 1260 مورخ 22/9/1385 به بانک‎ها ابلاغ شد. براساس بخشنامه‌های مزبور این امکان برای اشخاص حقیقی و حقوقی فراهم شد تا بدون ارایه مدارک مثبته و فقط بر مبنای مانده تعداد چک‌های برگشتی و با مرور زمان در صورت مشمول بودن نسبت به بخشنامه از خدمات بانکی نظیر افتتاح حساب جاری جدید و دریافت دسته چک جدید بهره‌مند شوند.  اهم مفاد بخشنامه طب/ 999 مورخ 11/3/1382 در خصوص مدت نگهداری سوابق چک‌های برگشتی در بانک اطلاعاتی این اداره به شرح ذیل است:

*مدت نگهداری سوابق افراد دارای سابقه چک برگشتی در بانک اطلاعاتی

 1 فقره    6 ماه

 2 فقره    یک سال

 3 فقره    دو سال

 4 تا 12 فقره   سه سال

 13 تا 20 فقره   چهار سال

 21 تا 50 فقره   هشت سال

 51 تا 100 فقره   ده سال

 101 فقره و بیشتر    پانزده سال
 
* لازم به ذکر است؛ جهت آگاهی مشتریان از سوابق چک‌های برگشتی موجود خود در بانک اطلاعاتی این بانک و چگونگی رفع سوءاثر از سوابق چک‌های مذکور، تمامی شعب بانک‌ها بر طبق بخشنامه‌های بانک مرکزی ( بخشنامه طب/2510 مورخ 24/12/1383 و طب /203 مورخ 14/2/1384 ) موظف به ارایه پرینت صورت کامل تعداد و مشخصات چک‌های برگشتی (در تمامی بانک‌های کشور) جهت اطلاع به دارنده سوابق مذکور شدند.

*توضیح1: زمان‌های توقف یاد شده در جدول فوق از تاریخ آخرین چک، مورد محاسبه قرار می‌گیرد.

*توضیح2: بانک‌ها در مورد افرادی که مشمول شرط حذف سوابق از بانک اطلاعاتی به شرح جدول فوق بوده لیکن تاکنون به دلیل تشابه مشخصات شناسنامه‌ای از سوابق مذکور رفع سوءاثر نشده باشد، می‌توانند نسبت به رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی موجود در پرینت سوابق وی که مربوط به سایر شعب همان بانک و یا بانک‌های دیگر است نیز اقدام کنند ( بخشنامه شماره طب/1260 مورخ 22/9/1385) یادآوری می‌شود شعب بانک‌ها موظفندف گواهی‌نامه‌های عدم پرداخت چک صادر شده را به مدت 10 روز در شعبه نگهداری کنند و در صورتی که صاحبان حساب‌های جاری دارای چک برگشتی ظرف مدت 10 روز از تاریخ صدور گواهی‌نامه عدم پرداخت،  حسن نیت خود را با تأمین وجه چک برگشت شده در بانک و یا ارایه رضایت‌نامه دارنده چک مزبور اثبات کنند از ارسال اطلاعات مربوط به چک‌های برگشتی به بانک مرکزی خودداری کنند.