رای شماره 98 هیات عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال تعرفه شماره 4، فصل سوم تعرفه عوارض محلی سال 1391

رأی شماره 98 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال تعرفه شماره٬4 فصل سوم تعرفه عوارض محلی سال 1391 شورای اسلامی شهر اراک٬ مبنی بر اخذ عوارض مهندسان طراح و ناظر ساختمان

19/3/1395 92/686/هـ شماره

بسمه تعالی

جناب آقای جاسبی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

با سلام

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه 98 مورخ 1395/2/28 با موضوع:

«ابطال تعرفه شماره٬4 فصل سوم تعرفه عوارض محلی سال 1391 شورای اسلامی شهر اراک٬ مبنی بر اخذ عوارض مهندسان طراح و ناظر ساختمان» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و سرپرست هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین

تاریخ دادنامه: 1395/2/28 شماره دادنامه: 98 کلاسه پرونده: 686/92

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: سازمان نظام مهندسی استان مرکزی با وکالت آقای محمد آذری

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تعرفه شماره ٬4 فصل ٬3 جدول عوارض شهرداری اراک در سال 1391 موضوع مصوبه شماره 370 ـ 1390/10/26 شورای اسلامی شهر اراک

گردش کار: سازمان نظام مهندسی استان مرکزی با وکالت آقای محمد آذری به موجب دادخواستی ابطال تعرفه شماره ٬4 فصل ٬3 جدول عوارض شهرداری اراک در سال 1391 موضوع مصوبه شماره 370 ـ 1390/10/26 شورای اسلامی شهر اراک را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

«احترامًا اینجانب محمد آذری به وکالت سازمان نظام مهندسی ساختمان استان مرکزی به استحضار میرساند برابر تعرفه شماره ٬4 فصل ٬3 جدول عوارض شهرداری اراک مورد عمل برای سال 1391 موضوع مصوبه شماره 370 ـ 1390/10/26 شورای اسلامی شهر اراک بدون توجه به ممنوعیت قانونی مندرج در ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده برای خدمات مهندسی حقالنظاره و طراحی مهندسین مبلغ 5 %عوارض تعیین شده است و این در حالی است که برابر مواد 8 و 5 و 1 قانون مالیات بر ارزش افزوده خدمات مهندسی از جمله حقالنظاره و طراحی شامل قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشد و وفق ماده 50 قانون مذکور برقراری هرگونه عوارض توسط شورای اسلامی بر انواع کالا و خدمات موضوع قانون فوقالذکر ممنوع میباشد که این مهم مطابق دادنامه شماره 564 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال مصوبه شورای اسلامی شهر قم نیز توسط دیوان عدالت اداری به رسمیت شناخته شده است ولیکن متأسفانه با وجود تذکر سازمان موکول به شهرداری و استانداری٬ شهرداری اراک اصرار به وصول عوارض غیرقانونی وضع شده دارد و رأی قبلی را صرفًا ناظر به شورای اسلامی شهر قم میداند٬ لذا از محضر آن دیوان محترم تقاضای ابطال مصوبه مذکور و همچنین نامه شهرداری اراک و دستور موقت مبنی بر جلوگیری از وصول عوارض مذکور را خواستارم.»

متن تعرفه مورد اعتراض به قرار زیر است:

تعرفه شماره (4 (فصل 3 تعرفه عوارض شهرداری اراک مورد عمل برای سال 1391

در پاسخ به شکایت مذکور٬ رئیس شورای اسلامی کلانشهر اراک٬ به موجب لایحه شماره 92/2417/ش ـ 1392/11/8 پاسخ داده است که:

«ریاست محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

با سلام و احترام

در خصوص پرونده شماره 9209980900058024 و به شماره کلاسه 686/92 موضوع دادخواست سازمان نظام مهندسی استان مرکزی به خواسته ابطال تعرفه شماره 4 فصل سوم جدول عوارض شهرداری اراک٬ دفاعیات مربوطه را به شرح ذیل اعلام میدارد:

1ـ وکیل سازمان شاکی با طرح این ادعا که مهندسین مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشند٬ مطالبه عوارض 3 %حق  النظاره و نقشه ساختمان را مغایر با قانون مالیات بر ارزش افزوده دانسته است٬ این در حالی است که رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان به موجب نامه شماره 20153/ش م ـ 1388/9/16 خطاب به رئیس شورای عالی استانها اعلام کرده است اعضای این سازمان که مشمول بند «ب» ماده 95 قانون مالیاتهای مستقیم میباشند٬ مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزده نمیباشند. بنابراین ملاحظه میشود از یک سو سازمان نظام مهندسی وفق نامه مذکور٬ اساسًا مهندسین را از شمول قانون مالیات بر ارزش افزوده خارج میداند و از سوی دیگر شاکی با این ادعا که مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده میباشند٬ مطالبه عوارض 3 %حق النظاره و نقشه ساختمان را از سوی شهرداری مغایر قانون قلمداد مینمایند.

2 ـ بر فرض آن که مهندسین عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده باشند٬ توجه به این نکته ضروری است که برابر ماده 3 قانون مالیات بر ارزش افزوده٬ ارزش افزوده تفاوت بین کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین است که به موجب ماده 20 قانون مزبور مؤدیان مکلفند از طرف دیگر معامله وصول نمایند٬ لیکن عوارض مزبور که از گذشته سابقه وصول دارد در واقع نوعی عوارض شغلی است و به واسطه خدماتی است که شهرداری در محدوده و حریم شهر به صاحبان مشاغل ارائه مینماید و به طور کلی تمامی صاحبان مشاغل در اصناف گوناگون این عوارض را به شهرداری تأدیه مینمایند. به عبارت دیگر عوارض 1/5 %موضوع ماده 38 قانون مالیات بر ارزش افزوده٬ عوارضی است که النهایه پرداخت آن به عهده مشتری و استفاده کننده از خدمات میباشد٬ اما عوارض 3 %حقالنظاره و نقشه ساختمان عوارض شغلی است که مهندسین ناظر خود مکلف به تأدیه آن میباشند و ارتباطی با استفاده کننده از خدمات مهندسین ندارد.

3ـ شایان ذکر است سابقه وصول عوارض از حق النظاره و نقشه ساختمان٬ به سال 1373 باز میگردد که در اجرای بند الف ماده 43 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین٬ وزیر کشور وقت پیشنهاد وضع عوارض مزبور را به رئیسجمهور وقت تقدیم کردند که حسب اختیارات قانونی تصویب و جهت اجرا به شهرداریهای سراسر کشور ابلاغ گردید. سپس در اجرای تبصره 1 از ماده 5 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی٬ اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و چگونگی برقراری و وصول عوارض و سایر وجوه از تولیدکنندگان کالا٬ ارائه دهندگان خدمات و کالاهای وارداتی مصوب 1381/10/22 عوارض موصوف٬ عینًا به تصویب شوراهای اسلامی شهر رسیده است.

4ـ در خصوص استناد شاکی به ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مبنی بر ممنوعیت برقراری عوارض در مورد خدماتی که در این قانون تکلیف مالیات و عوارض آنها معین شده است٬ اعلام میدارد ممنوعیت مقرر در ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده ناظر به عوارضی است که به موجب این قانون مصرفکننده نهایی با واسطه و از طریق ارائهکنندگان خدمات تأدیه مینماید٬ در حالی که همان گونه که اشاره شد اساسًا ماهیت این عوارض و مسؤول پرداخت آن با عوارض مقرر در قانون مالیات بر ارزش افزوده متفاوت است و تأدیه آن مستقیمًا بر عهده مهندسین به عنوان صاحبان مشاغل و به عنوان صنفی خاص میباشد.

النهایه با عنایت به مراتب فوق و با استناد به بند 16 ماده 71 قانون شوراها و تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده صدور رأی مبنی بر رد شکایت سازمان شاکی مورد استدعاست.»

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1395/2/28 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

نظر به این که به موجب ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال ٬1387 برقراری هر گونه عوارض و سایر وجوه برای انواع کالاهای وارداتی و تولیدی و همچنین ارائه خدمات که در این قانون تکلیف مالیات و عوارض آنها معین شده است و برقراری عوارض به درآمدهای مأخذ محاسبه مالیات ممنوع اعلام شده است و مطابق ماده 52 قانون مذکور٬ دریافت هر گونه عوارض از واردکنندگان کالا٬ تولیدکنندگان کالا و ارائه دهندگان خدمات نیز ممنوع گردیده٬ بنابراین تعرفه شماره 4 فصل سوم تعرفه عوارض محلی سال 1391 مصوب شورای اسلامی شهر اراک٬ مبنی بر اخذ عوارض مهندسان طراح و ناظر ساختمان٬ خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات مرجع وضع تشخیص داده میشود و به استناد بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال میشود.

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مرتضی علی اشراقی