قاعدتاً وقتی شرایط توبه فرد احراز شد و واجد شرایط عفوشناخته شد در بیشتر موارد آزاد می‌شود
قاعدتاً وقتی شرایط توبه فرد احراز شد و واجد شرایط عفوشناخته شد در بیشتر موارد آزاد می‌شود.
توبه در حقوق جزای اسلامی‌از مواردی است که باعث تخفیف مجازات می‌شود. در اهمیت توبه می‌توان گفت که یکی از بهترین شیوه‌های جلوگیری از جرم و اصلاح مجرمان است. با تأمل در آیات و روایات و نیز سخنان فقهای اسلام، استنباط می‌شود که برای توبه، ندامت حقیقی و عزم بر ترک گناه کافی است و انجام آن نیاز به لفظ و اعمال خاصی ندارد. در قانون مجازات اسلامی‌نیز به توبه توجه خاص شده است.اما در باب توبه درفقه ودر قانون مجازات اسلامی‌تفاوت‌هایی وجود دارد در فقه، اظهار ندامت و پشیمانی از گناه نزد خداوند و ترک گناه کافی است ولی توبه در قانون تابع شرایطی است. سلمان ذاکر، بازرس قضایی سازمان بازرسی کل کشور در مورد این شرایط به «قانون» گفت: توبه در فقه و احکام اسلامی‌با توبه در قانون و قانون مجازات اسلامی‌متفاوت است.
در همین زمینه اجرای قانون برای بزهکاران و مجرمان نیز متفاوت است. در احکام اسلامی‌و اخلاق اجتماعی و فقه شرایط پذیرش توبه به این ترتیب است، فردی که مرتکب گناهی قلبی شده باشد (که این گناه نباید باعث تخریب اجتماع شود یا حق الناسی تضییع شودو در نهایت خسارتی به جامعه مسلمین وارد نکرده باشد) و اصولا گناه بین خود و خدای خود و اصطلاحا حق‌ا... باشد خداوند توبه شخص را با شرایط خاص می‌پذیرد که اولاً توبه نصوح باشد (که حدود الهی را رعایت کند) و گناهی که به آن مبتلا بوده دیگر تکرار نکند. واضح‌تر اینکه توبه در فقه بین انسان و خداوند است.
این مسئول قضایی ادامه داد: توبه در قانون کاملا متفاوت است والبته با احراز شرایط و تایید قاضی است که فردی مشمول عفو موردی، عفو عمومی، تخفیف قانونی مثل آزادی مشروط قرار گیرد که باید این شرایط به قاضی یا حاکم شهر محرز شود که آیا فردی که مورد عفو قرار گرفته از عملکرد خودش پشیمان شده که توبه کرده است؟ که منظور از توبه همان پشیمانی و ندامت از گناهان گذشته است.
ذاکر در مورد اینکه چه مقامی، مسئول تشخیص ندامت فرد در مرحله اول است توضیح داد: البته این امر را شورای طبقه‌بندی زندان‌های مرکزی،دادیار ناظر زندان، قاضی صادر کننده رأی یا رئیس قوه قضاییه یا رهبری تشخیص می‌دهند البته فردی که حسن اخلاق و رفتار نداشته و اظهار ندامت هم در خصوص جرمی‌که مرتکب شده، نداشته باشد در صورتی که وی سابقه دار هم نباشد هیچ گاه آزادی مشروط و عفو آنها پذیرفته نمی‌شود.
برای توبه قانون حاکم است
این بازرس قضایی ادامه داد: البته هرگاه شخصی توبه کرد نباید منتظر باشد که قانون وی را شامل عفو قرار دهد نه این طور نیست بلکه برای توبه قانون حاکم است توبه تضمینی است که ممکن است بعد از اجرای حکم برای فرد مفید واقع شود. قانون سعی دارد در دراز مدت شخص بزهکار را تربیت یا در صورت صلاحدید حاکمیت (و آن هم بعد از اظهار ندامت و پشیمانی) شخص را به جامعه بفرستد.ولی در فقه و احکام شرعی اگر فقط شخص پیش خدای خود اقرار پشیمانی کند توبه او پذیرفته می‌شود.
جرائم سنگین شامل عفو عمومی‌و توبه نمی‌شوند
این نماینده دوره هشتم مجلس شورای اسلامی‌خاطر نشان کرد: طبیعی است که قانون در مورد چند گروه ازمجرمان صراحتاً سختگیری کرده است این جرائم شامل قصاص، سارقان مسلح، تجاوز به عنف، باند فساد یا معاندین نظام که عفو عمومی‌شامل حال این گروه‌ها نمی‌شود و این جرائم به دلیل عدم توبه آنها با عملکردشان مستثنی هستند.
این گروه مجرمان به دلیل اینکه اعمال آنها آن‌قدر تخریب کننده است که هر توبه ظاهری پاسخگوی عملکرد تخریب کننده‌ای که برای جامعه و مردم داشته‌اند نیست اما درخصوص محکومیت‌‌های مالی یا غیر عمد تصادفات و مسائل دیگر قانون‌گذار می‌تواند توبه این افراد را بپذیرد و عفو شامل آنها شود یا حبس آنها به جزای نقدی تبدیل شود. در ماده 116 و 117 قانون مجازات اسلامی‌آمده است که دیه، قصاص، حد و محاربه با توبه ساقط نمی‌شود و جزو صراحت‌های قانونی ماده 116 است. ذاکر با اشاره به قانون اینطور بیان کرد: در ماده 117 آمده است توبه مرتکب، موجب سقوط و تخفیف مجازات می‌شوددر اصل توبه و اصلاح و ندامت مجرم و بزهکار بعد از اعمال مقررات راجع به خود باید احراز شود. زمانی که بنده دادیار زندان بودم فرم توبه نامه‌ای تنظیم کرده بودیم که به محاکم می‌فرستادیم که همکاران قضایی بدانند که فرد قسم خورده و توبه خودش را مکتوب کرده است. امیدواریم که این فرهنگ در زندان‌های ما بیشتر اجرا شود.
در زندان‌های ما هنوز فرهنگ توبه اعمال نشده است
این کارشناس حقوقی ادامه داد: در قانون مجازات اسلامی‌جدید به توبه اشاره شده است. ولی متاسفانه در محاکم و زندان‌های ما هنوز فرهنگ توبه اعمال نشده و فرهنگ‌سازی در این مورد صورت نگرفته است که امیدواریم با توجه به اشاراتی که در قانون مجازات اسلامی‌جدید در زمینه توبه و عفو شده است بتوانیم این فرهنگ را در محاکم اعمال کنیم.
متهمی‌که توبه کرد نباید یک روز هم در زندان بماند
ذاکر در مورد اینکه چه زمانی متهمان می‌توانند توبه و اظهار پشیمانی خود را اعلام کنند تصریح کرد: متهم می‌تواند قبل از قطعیت حکم، ادله مربوط به توبه خود را حسب مورد به مقام قضایی یا رسیدگی کننده ارائه کند و ماده 118 به این موضوع اهمیت داده ولی هنوز روی مسئله کارشناسی صورت نگرفته است. متهمی‌که توبه کرد نباید 1 روز هم در زندان بماند. اگر حق‌الناسی ضایع نکرده یا شاکی خصوصی نداشته باشد باید سعی شود فرد در زندان نماند.
برخی افراد مرتکب تظاهر به توبه می‌شوند
این مقام قضایی در خاتمه خاطر نشان کرد: البته احراز توبه سخت است چه بسا برخی افراد مرتکب تظاهر به توبه شوند حقیقتاً برخی توبه‌ها پذیرفتنی نیست چه بسا مشاهده شده فردی بعد از چند سال از زندان آزاد شده باز مرتکب اعمال گذشته خود شده‌است در حالی که در زندان حسن اخلاق و رفتار و توبه این فرد احراز شده بود بنابراین توبه مقوله معنوی است اگر مربیان و مددکاران زندان‌ها تشخیص دهند باید به محاکم اعلام کنند. در ماده 119 آمده است چنانچه دادستان مخالف سقوط یا تخفیف مجازات باشد می‌تواند به مرجع تجدیدنظر اعتراض کند و اعلام کند که توبه این فردپذیرفتنی نیست.
در این ماده دادستان به عنوان مرجع شناخته شده است چون دادستان بیشتر با جرم، جنایت و زندان در ارتباط و از پرونده افراد با اطلاع است و ضامن امنیت و عدالت جامعه است. قاعدتاً وقتی شرایط توبه فرد احراز شد و واجد شرایط عفوشناخته شد در بیشتر موارد آزاد می‌شود.
دیدگاه خودتان را ارسال کنید